تلاش برای بازدارندگی همه جانبه و افزایش توانمندی نظامی و دفاعی کشور، بدون شک یکی از مهم‏ترین محورهای راهبرد نظامی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با تهدیدات است. برای بررسی اهمیت و تاریخچه بازدارندگی در راهبردهای دفاعی ایران، جدای از تجربه‏های ‏‏‏تلخ دخالت‏های ‏‏‏نظامی و سیاسی دیگر کشورها در ایران قبل از انقلاب، می‏‏‏‏توان به رخداد‏های ‏‏‏مهمی چون تجربه هشت سال دفاع مقدس، حملات شیمیایی عراق در آن زمان و حتی قبل‏تر از آن حمله نظامی ایالات متحده آمریکا جهت آزادی گروگان‏ها اشاره کرد.
برای همین منظور پس از انقلاب اسلامی تاکنون، تلاش‏های ‏‏‏مهمی از جمله تلاش برای افزایش توان دفاعی و آمادگی نیروها، طراحی برنامه‏های ‏‏‏کلان برای ساخت تسلیحات در داخل با توجه به اعمال تحریم‏های ‏‏‏گسترده و کسب آموزش‏های ‏‏‏حرفه‏ای و پیش‏رفته انجام گردید، که در این رابطه برنامه ریزی برای دست‏یابی به فناوری موشک‏های ‏‏‏پیش‏رفته مهم‏ترین محور تلاش‏های ‏‏‏ایران در زمینه افزایش بازدارندگی دفاعی بوده است.

قدرت موشکی ایران در یک نگاه
نگاهی گذرا به جدول زیر به تنهایی نشان می دهد که قدرت بلامنازع موشکی جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریم های سی و پنج ساله نظام سلطه، تا کجا پیش رفته است می باشد؛ قدرتی که قادر است ایران را مصون از هر نوع تهدید خارجی نماید و در صورت تعرض دشمن، پاسخی دندان شکن و کشنده در پیش روی او قرار دهد.  بنابراین در ادامه به بعضی از سیستم های موشکی مهم و مشخصاً موشک های بالستیک که قدرت بازدارندگی ویژه ای به ایران بخشیده است اشاره می گردد.
 

موشک های بالستیک دوربرد = شهاب 4، شهاب 5، شهاب 6، سجیل، ماهواره بر سفیر و پروژه کوثر
موشک های بالستیک میان برد = شهاب 3، فجر 3، عاشورا و  قدر 110
موشک های بالستیک کوتاه برد = شهاب 1، شهاب 2 و فاتح 110
موشک بالستیک ضد کشتی = خلیج فارس
راکت های توپخانه ای = صمید، تندر 69، زالزال 1، زلزال 2 و زلزال 3
موشک های زمین به هوا =  محراب، شاهین، میثاق 1، میثاق 2، صیاد 1، شهاب ثاقب و مرصاد
موشک ضد هلی کوپتر =  قائم
موشک های ضد تانک هدایت شونده =  صاعقه، رعد، توفان، توفان 2، توفان 5، توسن و دهلاویه
موشک های  ضد کشتی = نور، کوثر، قادر و ظفر
موشک کروز =  نصر 1 و مسکات (در حال توسعه)
موشک بدون بال = قیام

موشک های هوا به زمین  =   شفق، شاهین 3، ستار و عصر 67  

موشک های هوا به هوا =  فاطر و سجیل
اژدرها = کوسه، یاسین و حوت
کاتیوشا = آرش، فجر 3، فجر 5، فلق 1، فلق 2، عقاب و حاسب
 

بالستیک دوربرد شهاب 6
خانواده موشک‌های شهاب (شهاب1، 2 ،3 و . . . ) را باید معروف ترین موشک های ایرانی در دنیا دانست. این موشک‌ها که در انواع میان برد و دوربرد ساخته شده اند، می توانند به راحتی سرزمین های اشغالی را مورد هدف قرار دهند و شاید همین ویژگی بود که نام شهاب را به عنوان کلید واژه مرگ برای رژیم صهیونیستی در جهان جا انداخت.
موشک شهاب 6 یک بالستیک قاره پیمای دوربرد است که در کلاس تازهی از موشک های ایرانی قرار می گیرد که کماکان در حال توسعه است. شهاب6 از راکتی با سوخت جامد-مایع که 2 یا 3 مرحله ای است استفاده می کند. بیشتر قطعات آن از شهاب 5 استفده میکند اما با کم کردن وزن و پیشرفته تر کردن کلاهک برد آن از 6000 تا 10000 کیلومتر می رسد.
بالستیک دوربرد شهاب 5
موشک دوربرد شهاب 5 یکی از موشک های بسیار پیشرفته با برد حداکثری می باشد که اطلاعات کمی درباره? این موشک انتشار یافته است.
بالستیک دوربرد شهاب 4
موشک شهاب 4 با برد بیش از 3000 کیلومتر، یک موشک ساخت ایران است که در برنامه موشک‌های بالستیک دوربرد ایران قرار دارد. این موشک اولین موشک ایرانی است که برای حمل ماهواره و قرار دادن آن در مدار طراحی شده‌است. تغییرات روی موشک شهاب 4 منجر به ساخت موشک فضایی ایرانی که کاوشگر 1 نام دارد، شده است.

                                                        بالستیک میان برد سجیل

بالستیک میان برد سجیل
سجیل اولین موشک دوربرد سوخت جامد ایران بود که بعضی کارشناسان آن را برترین موشک بالستک ایرانی می دانند که از سامانه پرتاب متحرک با قابلیت حمل موشک آماده پرتاب برخوردار است. این موشک به سبب استفاده از سوخت جامد به سرعت و ظرف چند دقیقه آماده پرتاب شده و پس از شلیک نیز پرتابگر آن به سرعت محل را ترک می کند که این ویژگی سبب کاهش احتمال نابودی موشک قبل از پرتاب می گردد. همچنین به سبب شتاب بسیار بالای سجیل امکان ردگیری آن برای دشمن در فازهای اولیه پرتاب بسیار کم و عملآً شانس دشمن برای انهدام سجیل در طی پرواز ناچیز است. برد سجیل، 2000 کیلومتر عنوان و تاکنون در دو نمونه سجیل 1 و 2 معرفی شده است.
سجیل جزو آن دسته از موشک‌های بالستیک کشور است که با خروج از جو و طی مسیر در چنین ارتفاعی به داخل جو بازگشته و با سرعت  حدود3400 تا 4080 متر بر ثانیه به سوی هدف سرازیر می‌شود که انهدام آن از سوی سامانه‌های دفاع هوایی موجود را ناممکن می‌سازد.

بالستیک دوربرد سفیر
بالستیک دوربرد یا موشک ماهواره‌ بر سفیر با وزن 22 تن و و طول 22 متر، اولین موشک ماهواره ‌بر ساخت صنایع هوافضای جمهوری اسلامی ایران است. با ساخت این موشک ایران به عنوان نهمین کشور جهان، توانمندی ارسال ماهواره به فضا را پیدا کرده‌است. حامل ماهواره دارای بیش از 10 هزار تنوع قطعه در اجزای مختلف اعم از موتور، بدنه، هدایت و کنترل است که کارشناسان رشته‌های مختلف دانشگاهی طی 10 سال ساخت تمامی اجزای آن را بومی کرده‌اند. این موشک علاوه بر پرتاب کاوشگر یک به فضا، ماهواره امید ساخت ایران را نیز در بهمن 1387 در مدار زمین قرار داده‌است.

                              بالستیک میان برد شهاب 3

بالستیک میان برد شهاب 3
شهاب 3 یکی از بهترین موشک های بالستیک میان‌برد با سوخت مایع است. موشک شهاب 3 اولین موشک بالستیک میان برد ایران است. مدل اول این موشک که با نام شهاب – آ3  شناخته می گردد بردی برابر 1300 کیلومتر را دارست. مدل بعدی این موشک که با نام شهاب – ب3 شناخته می گردد از کلاهکی سنگین تر بهره می گیرد و توانایی هدف قرار دادن اهدافی در 2000 کیلومتری را داراست. نوع آخر این موشک شهاب – دی 3 نامیده می گردد که بردی بین 2200 تا 3000 کیلومتر را داراست و این به معنای پوشش کامل اراضی اشغالی است.
بالستیک میان برد عاشورا
عاشورا با برد 2500 کیلومتر، تاج صنعت موشک ایران لقب گرفته است. زمانی که جمهوری اسلامی ایران، آزمایش موفقیت آمیز موشک «عاشورا» را اعلام کرد، در واشنگتن و تل آویو بلوایی بر پا شد مبنی بر اینکه موشک تازه ایران از لحاظ تکنولوژی قادر است به هر هدف آمریکایی در شرق اروپا و هر هدف صهیونیستی برخورد کند و در محل برخورد ویرانی گسترده‌ای را ایجاد کند.
این موشک بالستیک میان برد دو مرحله‌ای، به جای فناوری سوخت مایع استفاده شود در موشک شهاب از موتورهای راکت سوخت جامد بهره می‌گیرد که به طور چشمگیری زمان راه اندازی و استقرار موشک را کاهش می‌دهد و از این رو، سبب کاهش مقدار زمان اخطار برای دشمن وافزایش دقت موشک می‌گردد.
بالستیک میان برد فجر 3
موشک چند کلاهکه فجر 3 ایران یک موشک پیشرفته بالستیک است. این موشک به صورت بومی و با سوخت مایع گسترش داده شده است از برد این موشک اطلاعاتی در دسترس نیست. این موشک با توجه به چند کلاهکه بودن از قدرت تخریب بالا در حجم وسیعی برخوردار است. بالستیک میان برد فجر 3 که آزمایش آن سبب نگرانی شدید کاخ سفید شده بود،دئبه طور همزمان می‌تواند چند هدف را مورد اصابت قرار داده و از دسترس ضد موشک‌های دشمن با دقت بالا عبور کند. از قابلیت‌های این موشک گریز از سیستم‌های دفاع ضد موشک و رادار ‌است. کلاهک این موشک قادر است روی هر موشکی با برد متغیر نصب شود و به سبب متغیر بودن، محدودیتی در برد ندارد به نحوی که موشک بعد از جدایی از کلاهک به چند موشک کوچکتر تبدیل شده و در آن واحد قادر است چند هدف متحرک را مورد اصابت قرار دهد.

                                                 بالستیک میان برد قدر 110

 بالستیک میان برد قدر 110
موشک قدر 110 یکی دیگر از موشک‌های ایران است که از لحاظ سرعت جز سریع‌ترین موشک‌های دنیاست و قادر است بر تمام رادارها و موشک‌های ضد موشک فائق آید. در نتیجه هر چقدر قدرت سامانه دفاعی ضد موشک دشمن قوی باشد، این موشک به هدف اصابت می‌کند. بعضی منابع به برد 2500 تا 3000 کیلومتری این موشک اشاره کرده‌اند با این تفاسیر این موشک توان ضربه زدن به دورترین نقاط اروپا را داراست و بیش از 70 درصد آسیا را در تیررس توان موشکی ایران قرار می‌دهد.

                                                              بالستیک کوتاه برد فاتح 110

   
بالستیک کوتاه برد فاتح 110
فاتح 110 با وزن 3450 کیلو و طول 8 متر که در چهار نسل تولید شده است، موشک بالستیک تک مرحله‌ای سوخت جامد زمین به زمین ایرانی است که  200 تا 210 کیلومتر برد دارد. وزن هنگام پرتاب آن 3450 کیلوگرم است که 500 کیلوگرم آن را کلاهک جنگی تشکیل می‌دهد. فاتح را دقیق ترین موشک ایرانی معرفی کرده اند که به کارگیری سیستم هدایت و کنترل بسیار دقیق این موشک را قادر می‌سازد با دقت بالا به اهداف مورد نظر اصابت کند.

بالستیک کوتاه برد تندر
موشک تندر در کلاس موشک های بالستیک به عنوان یکی از موشک های کوتاه برد می توان از عمق خاک کشور، شناورهای دشمن در تنگه هرمز را مورد هجوم قرار دهد. استفاده از موشک تندر در کنار دیگر موشک بالستیک دریایی ایران یعنی «خلیج فارس» می تواند احتمال اصابت به هدف را بسیار بالا ببرد.

                  بالستیک ضد کشتی خلیج فارس

بالستیک ضد کشتی خلیج فارس
«خلیج فارس» یک موشک بالستیک ضد کشتی با سوخت جامد تک مرحله‌ای مافوق صوت با برد 300 کیلومتر است. این موشک با یک کلاهک انفجاری 650 کیلوگرمی تجهیز شده که از ترکیبی از سیستم‌های هدایت بهره می‌برد که از رهگیری آن جلوگیری می‌کند.
تفاوت خلیج فارس با موشک‌های قبلی در این است که دیگر موشک‌ها عمدتاً با سرعتی زیرصوت و به صورت کروز عمل می‌کردند اما موشک خلیج فارس با سرعتی مافوق صوت و به صورت بالستیک از سطح زمین شلیک شده و به صورت عمودی از ارتفاع بالا می‌تواند هرگونه ناو و یا شناور دشمن را مورد هدف قرار دهد.

                                                        بالستیک بدون بال قیام

بالستیک بدون بال قیام
موشک قیام با برد 800 کیلومتر را دروازه ورود ایران به عرصه تازه در ساخت موشک‌های بالستیک نامیدند به طوری که می‌توان گفت تجربه بیش از یک ربع قرن صنعت دفاعی کشور در عرصه هوافضا در این موشک خلاصه می گردد؛ موشکی که نداشتن بالک به عنوان یکی از ویژگی های آن، علاوه بر افزایش سرعت، قابلیت پرتاب موشک از انواع لانچرهای خاص را به آن می‌دهد که استثنایی ترین موشک ایران است. این موشک بالستیک بنا بر مأموریت‌های تعریف شده، می‌تواند اهداف را در فواصل مختلف مورد اصابت قرار دهد.

موشک ضد هلی کوپتر قائم
قائم یک موشک نیمه سنگین هدایت شونده است که قادر می‌باشد اهداف هوایی با سرعت کم و ارتفاع پایین به خصوص بالگردهای تهاجمی مجهز به سطوح مقاوم شبه زره را منهدم کند. موشک هدایت شونده ضدبالگرد قائم بدلیل هدایت توسط پرتوهای لیزر، در مقابل جنگ الکترونیک و ایجاد اختلالات عملکرد از جانب دشمن کاملا مقاوم است.

                                    موشک حوت

موشک حوت
موشک ایرانی «حوت» یکی از سریع ترین موشک های رادارگریز آبی جهان است که معادل 100 متر در ثانیه سرعت دارد که حدود 3 برابر بیشتر از آن موشکی سرعت دارد که آمریکایی ها از داشتن آن به خود می بالند. فناوری ساخت چنین موشکی فقط در اختیار ایران و روسیه (موشک اشکوال) است و به حتم در صورت پرتاب 2 عدد از این موشک ها  ناوهای  آمریکایی حاضر در خلیج فارس  بدون داشتن راه فراری ضربه ای سخت و مهلک متحمل خواهند شد. موشک انداز های این موشک ترسناک کاملاً رادار گریز بوده و از دید رادارهای دشمن مخفی می مانند.

موشک کروز نصر 1
نصر1، یک موشک کروز بسیار دقیق و رادار گریز ساخت داخل ایران است، که قابلیت از بین بردن هدف‌های 3000 تنی مانند کشتی‌های جنگی را دارد. موشک نصر1 می‌تواند از پایگاه‌های ساحلی و هم از شناورهای جنگی پرتاب گردد و مدلی از آن در حال اصلاح و تغییر است تا قابلیت شلیک از هلیکوپترها و زیردریایی‌ها را داشته باشد.

موشک طوفان 5
موشک طوفان 5 یکی از پیشرفته‌ترین موشک‌های ضدزره و دارای دو سر جنگی است که با وارد کردن نیروی مخرب و ویرانگر به هدف، قادر است با عمق نفوذ بالا خودروهای زرهی، تانک و نفربر را منهدم کند. این موشک به عنوان توسعه یافته‌ترین نمونه خانواده طوفان، طراحی و ساخته شد که تصاویر آن نشان دهنده تفاوت‌های محسوسی حتی نسبت به آخرین نمونه‌های خارجی تاو است. طوفان بر خلاف نسل‌های قبلی از روش هدایت پیشرفته با استفاده از پرتو لیزر برخوردار است که ضمن حفظ آن از آسیب پذیری در برابر جنگ الکترونیک دشمن، دقت بسیار بالایی نیز به آن می دهد. این موشک دارای سر جنگی دو مرحله و یک میله نفوذگر جمع شونده تازه نیز هست. میزان نفوذ این موشک در زره بیش از نسل های قبلی عنوان شده است.

موشک دهلاویه
دهلاویه یک موشک هدایت‌شونده ضدتانک است که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ساخته شده‌است. موشک دهلاویه با بهره‌برداری از هدایت خاص در مقابل انواع جنگ های الکترونیکی مقاوم است. موتور پرواز موشک‌انداز و قابلیت حمل توسط نفر سبب شده که سامانه موشکی ضدزره دهلاویه به عنوان یک جنگ‌افزار کارآمد در نبرد ضدتانک شناخته شود.  این سامانه موشکی می‌تواند اهداف ثابت زمینی و اهداف متحرک زرهی را مورد اصابت قرار دهد. همچنین موشک دهلاویه قابلیت استفاده بر ضد اهداف دریایی و هوایی در اتفاع پایین مثل بالگردها را نیز دارد.

راکت های زلزال
راکت های زلزال به لطف بهره مندی از پرتابگرهای تمام متحرک و نیمه متحرک امکان شلیک از هر نقطه ای را دارند و دقتی که اخیرا در شلیک این راکت ها به دست آمده فرصتی مناسب برای برخورد با تهدیدات احتمالی مانند ناوهای هواپیمابر رده نیمیتز است که معمولاً یک فروند از آن ها در خلیج فارس پرسه می زند. در بین راکت های طراحی و تولید شده در ایران، خانواده راکت های زلزال از اهمیت بالایی برخوردارند زیرا دوربردترین و مخرب ترین سلاح راکتی ایران، همین نمونه های مختلف زلزال می باشند.
به نظر می رسد راکت های زلزال دارای سه نسل اصلی می باشند که تفاوت هایی در شکل ظاهری و شاخصه های عملکرد خصوصاً برد دارند. تمامی این نمونه ها از پرتابگرهای تکی که برای راکت های نازعات نیز استفاده می گردد شلیک می شوند. پیکربندی تمامی نسل ها شامل بدنه استوانه ای، چهار بالک ذورنقه ای در انتهای بدنه و موتورهای راکتی دوران دهنده پیش از بخش دماغه است. این دماغه در نسل سوم زلزال مخروط ساده است که جایگزین طرح قبلی یعنی شکل منحنی نزدیک به شکل اوجایو که به یک فیوز مخروطی در نوک دماغه می رسید شده است.

جمع بندی نهایی
فرض مسلم این است که توان موشکی کشورها به خاطر اینکه به راحتی قابل مهار و کنترل نیست، یکی از موارد مهمی به شمار می آید که در برآوردهای نظامی از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد. ضمن اینکه نیروهای موشکی در مقایسه با نیروهای زمینی، هوایی و دریایی که دارای بعضی از محدودیت ها می باشند، فاقد محدودیت بوده و برای اقدامات ضرب العجلی و صاعقه‌ای می تواند به نحو احسن و بصورت برق آسا عمل نموده و توان ویژه‌ای به کشورش دهد.
بنابراین در این راستا جمهوری اسلامی ایران  را می توان یکی از معدود کشورهای پیشرو در سطح منطقه و جهان در زمینه توسعه و تکامل و همچنین طراحی، ساخت و تولید داخلی انواع و اقسام سامانه های موشکی میان برد، دوربرد و بالستیک جهت مقابله با تهدیدات احتمالی خارجی دانست، چنانکه بر اساس بعضی اطلاعات منتشره و آمارها و داده های موثق، ایران ششمین قدرت جهانی و اولین کشور خاورمیانه است که از توانایی های بالقوه ای در ارتباط با صنایع موشکی و مشخصاً تولید موشک های مدرن و پیشرفته بویژه موشک های بالستیک برخوردار است. بگونه ای که قدرت بلامنازع موشکی ایران امروز دیگر از چنان توانمندی هایی برخودار شده است که در روز نبرد قادر خواهند بود تمام منافع و پایگاه‌های نظامی نظام سلطه در منطقه و البته وجب به وجب سرزمین‌های اشغالی را مورد هدف قرار دهند.