موشک بالستیک چیست؟

به گزارشخبرنگار دفاعی - امنیتی باشگاه خبرنگاران ،  موشک، پرتابه‌ای است که با نیروی عکس‌العمل ناشی از خروج گاز (معمولاً ناشی از سوختن سوخت) حرکت می‌کند. در موشک ماده اکسیدکننده نیز به همراه سوخت حمل می‌شود و سوختن سوخت در آن نیاز به اکسیژن هوا ندارد. از این نظر موشک با راکت و فشفشه فرق دارد.  
 

انواع موشک:
موشک‌ها از نظر سوخت به دو دسته موشک با سوخت مایع و موشک با سوخت جامد تقسیم می‌شوند.
موشک‌هایی با سوخت پیشران جامد

سوخت‌های پیشران از یک نوع سوخت و یک اکسنده تشکیل شده‌اند. برای روشن شدن موشک، کافی است یک جرقه کوچک سوخت پیشران آنرا آتش بزند. سوخت آتش گرفته تا آخرین قطره می‌سوزد. گازهای حاصل از سوخت پیشران را از طریق دماغه انتهایی موشک خارج می‌شوند. اولین موشک‌ها را احتمالا در قرن یازدهم میلادی در کشور چین ساخته‌اند. آنها موشک‌هایی بودند که از سوخت پیشران جامد استفاده می‌کردند. سوخت موشک یک نوع باروت بود که از مخلوطی از نیترات پتاسیم، زغال چوب و سولفور تشکیل شده بود.

 

موشک‌هایی که از سوخت پیشران جامد استفاده می‌کنند، اغلب به عنوان موشک‌های تقویت‌کننده‌ای استفاده می‌شوند که نیروی اولیه موشک‌های بزرگ‌تر را تأمین می‌کنند. موشک‌های بزرگ‌تر خود از سوخت پیشران مایع استفاده می‌کنند. بزرگترین موشک‌های مصرف‌کننده سوخت جامد با 45 متر ارتفاع جزء موشک‌های تقویت‌کننده شاتل فضایی ایالات متحده محسوب می‌شوند. آنها حاوی 586500 کیلوگرم (2/1 میلیون پوند) سوخت پیشران هستند که به‌طور متوسط 13 میلیون تن (5/3 میلیون پوند نیرو) نیروی پیشران را تولید می‌کنند.  

این موشک‌ها را طوری طراحی کرده‌اند که بعد از اتمام سوخت و افتادن در دریا، از دریا بیرون کشیده شده، دوباره برای مأموریت‌های بعدی سوختگیری می‌شوند. ساخت موشک‌هایی که از سوخت جامد استفاده می‌کنند چندان دشوار نیست. آنها مقدار زیادی نیروی پیشران را در یک مدت زمان کم تولید می‌کنند. تنها ایراد این نوع موشک‌ها این است که بعد از روشن شدن به راحتی خاموش نمی‌شوند. به عبارت دیگر ، نمی‌توان آن را به آسانی تحت کنترل درآورد.

موشک‌های با سوخت مایع

اکثر موشک‌هایی که از آنها در پروازهای فضایی استفاده می‌شود، از سوخت پیشران مایع بهره می‌برند. سوخت و اکسنده که در مخزن‌های جداگانه‌ای نگهداری می‌شوند، هر دو مایع هستند. پمپ‌های قدرتمندی آن‌ها را به محفظه احتراق می‌برند؛ در آن‌جا آنها باهم ترکیب شده، شروع به تولید گازهای خروجی می‌کنند. گازهای مذکور نیز به نوبه خود از دماغه انتهایی موشک خارج می‌شوند. بعضی از موشک‌ها از یک ماده قابل اشتعال سریع برای شروع احتراق استفاده می‌کنند. سوخت پیشران سایر موشک‌ها هنگام ترکیب سوخت و اکسنده شروع به احتراق می‌کند.

اما روش احتراق در این موشک‌ها اکسنده و سوخت باهم ترکیب می‌شوند و در محفظه احتراق شروع به سوختن می‌کنند. سپس گازهای خروجی حاصل از فرآیند احتراق از دماغه خارج و به عنوان نیروی پیشران ، موشک را به طرف جلو حرکت می‌دهند.

توجه کنید کمتر از سوخت مایع در موشک‌های بالستیک استفاده می‌شود مگر در انواع قاره‌پیما که نیاز به رانش بیشتری دارند و گرنه بیشترین مورد استفاده در موشک‌های فضایی است.

همچنین آنها از لحاظ کاربرد به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

موشک‌های بالستیک  
موشک‌های اتمی  
موشک‌های فضایی  
موشک‌های ضد ماهواره  
موشک‌های لیزری  
موشک‌های شیمیایی، میکروبی، صوتی،...  
موشک‌های جنگ شهری  
موشک‌های ضدتانک  
موشک‌های ضدزره  
موشک‌های ضدهوایی  
موشک باستیک

یکی از پشتوانه‌ها و تکیه‌گاه‌های نظامی کشورها در عرصه بین‌المللی، قدرت موشکی آنهاست. در جهان امروزی به رغم امضای پیمان نامه‌های متعدد کشورها و قراردادهای بین‌المللی که برای کنترل تکنولوژی موشکی در سازمان ملل به امضاء می‌رسد، در نهایت کشوری حرف اول را می‌زند که به لحاظ موشکی مجهزتر باشد.
 
تا قبل از جنگ جهانی دوم (بنا به مقتضیات جنگ) فقط چندین کشور که در حال جنگ بودند ابرقدرت موشکی محسوب می‌شدند (مانند روسیه و آلمان). در واقع جنگ برای اینها مانند کاتالیزوری در جهت پیشرفت صنایع موشکی بود؛ همچنان قدرتمند و قدرتمندتر می‌شدند و این امر موجب رعب و وحشت کشورهای دیگر شد، چرا که از همان ابتدا هم پیش‌بینی می‌شد اگر فقط چند ابرقدرت خاص، این تکنولوژی را به دست می‌گرفتند، دیگر پاسخ ندادن به درخواست‌های آنها کار مشکلی بود.

 
پس از فروکش کردن التهابات جنگ جهانی دوم، بسیاری از کشورها دست به کار شدند و شروع به ساخت یا حداقل خرید موشک کردند زیرا می دانستند اگر سیستم موشکی قوی داشته باشند، پشتوانه خوبی برای حفظ امنیت دارند. هرروزه انواع موشک ساخته و آماده می‌شد و در این میان یک فناوری، توجه همگان را بیش از دیگر شاخه‌ها به خود جلب کرد و آن، تکنولوژی ساخت موشک‌های بالستیک بود.
 
برد بسیار بالا و توانایی حمل مقدار زیاد مهمات، آن‌ها را از سایر موشک‌ها متمایز می‌سازد و همین موضوع، موجب رعب و وحشت و نگرانی می‌شود. با اینکه یک موشک بالستیک به خودی خود یک سلاح کشتار جمعی (WMD) محسوب نمی شود، ولی می تواند مقدار زیادی از انواع سلاح‌های کشتار جمعی را حمل کند و به عنوان یک منبع نگرانی برای کشورها به حساب آید.  
تکنولوژی موشک‌های بالستیک هم پس از جنگ جهانی دوم نمو پیدا کرد و از دهه 1950 ابرقدرت‌هایی موشکی به وجود آمدند که تهدیدی برای کشورهای دیگر محسوب می‌شدند. در این عرصه، اتحاد جماهیر شوروی یک سر و گردن از رقبای خود بالاتر بود. با گذشت زمان، قدرتش بیشتر و بیشتر می‌شد و همواره حرف اول را در این زمینه می‌زد. این مسئله، کشورهای دیگر- مخصوصاً رقیب سرسختش یعنی ایالات متحده آمریکا- را آزار می‌داد.

موشک بالستیک چیست؟

یک موشک بالستیک در حقیقت یک ماشین تحویل موشک- مولد، شامل سیستم رهیابی و محفظه حمل مهمات است که اساساً علیه اهداف زمینی و سطحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع گوناگون موشک‌های بالستیک بر حسب برد، طبقه‌بندی می‌شوند.

نوع خاصی از موشک‌های بالستیک وجود دارد که از زیردریایی‌ها شلیک می‌شود و SBLM نام دارد.
 
 در ساخت موشک‌های بالستیک، مبحث «پیشران» که مشخص‌کننده برد موشک است مهمترین مسئله محسوب می‌شود و پس از آن میزان توانایی حمل مهمات که قدرت تخریب آن را افزایش می‌دهد.  

موشک‌های بالستیک به موشک‌هایی می گویند که تا ارتفاع بسیار بالایی اوج می‌گیرند(که این قسمت راه با موتور روشن انجام می‌شود) و مابقی راه را با استفاده از نیروی جاذبه زمین به سمت هدف می‌روند که مانند یک سقوط آزاد البته با هدایت صحیح است.

برخی از موشک‌های بالستیک حتی از جو زمین نیز خارج می‌شوند و با استفاده از یک ماشین ورود مجدد (RV) به جو باز می‌گردند که برد بسیار بالایی دارند.  
موشک‌های بالستیک از لحاظ برد به5 گروه زیر تقسیم می‌شوند:  
1-موشک جنگی کوتاه برد با میزان برد 150 کیلومتر  
2- موشک بالستیک کوتاه برد با میزان برد 150 تا 799 کیلومتر  
3- موشک بالستیک میان برد با میزان برد 800 تا 2399کیلومتر  
4- موشک بالستیک دوربرد با میزان برد 2400 تا 5499 کیلومتر  
5- موشک بالستیک قاره پیما با میزان برد 5500 کیلومتر به بالا  
 
تفاوت میان موشک بالستیک و کروز:

تفاوت میان این دو موشک در چگونگی عملکرد در مراحل نهایی است. موشک بالستیک به هنگام پرواز در جو زمین با سیستم‌های کنترل پرواز همچون بال‌های منحنی برای جریان هوای آیرودینامیکی و سکان و پره‌های بالابرنده که موشک را به صورت افقی و عمودی تراز می‌کنند  مسیر خود را تصحیح می‌کند. که در صورت پرتاب سیستم‌های هشدار دهنده می‌توانند مسیر آنها را کشف و به مقابله بپردازند. در صورتی که موشک کروز می‌تواند با سقف پرواز کم و مجهز به رادار کوچک و پرتوی مادون قرمز با استفاده از یک اشتباه در سپر پدافند دشمن از آن عبور کرده و هدف خود را نابود کند.

منبع: باشگاه خبرنگاران