گروه امنیتی دفاعی خبرگزاری فارس- دهم شهریور 87 «پدافند هوایی» از «نیروی هوایی» ارتس جدا شد تا در قالب یک قرارگاه مستقل، فرماندهی تمامی یگانهای پدافندی نیروهای مسلح در ارتش، سپاه، بسیج و ... را برعهده بگیرد تا همانطور که فرماندهی معظم کل قوا فرمودند، «پدافند هوایی در اولویت اول» باشد.

گسترش مراکز پدافندی از 100 نقطه در سال‌های اول انقلاب به 3600 نقطه در امروز، بکارگیری و استفاده از جدیدترین و مدرن‌ترین سامانه های راداری، دبده‌بانی، شُنود و موشکی برُد بلند، کوتاه و متوسط و نیز خودکفایی در این حوزه‌ها، امروز پدافند هوایی ایران را به یکی از مقتدرترین و هوشیارترین دیده‌بان‌های منطقه تبدیل کرده که می‌تواند با اقتدار کامل به هر پرنده‌ای در هوا و جنبنده‌ای در زمین که خیال نزدیکی به مرزهای کشور را داشته باشند، اخطار داده و در صورت عدم توجه، محکمترین برخورد را کُند که نمونه‌های آن را در سالهای اخیر به وفور دیده‌ایم.

«مرزهای ایران دوست‌داشتنی هستند.» این جمله‌ای بود که امیر فرزاد اسماعیلی در گفتگوی تفصیلی با خبرنگاران دفاعی خبرگزاری فارس به آن اشاره کرد و گفت که همین دوست داشتنی بودن مرزهای ایران است که گاهی دشمنان ما را به طمع می‌اندازد تا توان خود را برای نفوذ به داخل این مرزها امتحان کنند اما غافل از اینکه ما در همه جا هستیم و آنها را می‌بینیم.

آنچه در زیر می‌خوانید گفتگویی است با جوانترین فرمانده نیروهای مسلح و فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص).

* چینش سامانه‌ها برای مقابله با طیف وسیع تهدیدات

امیر اسماعیلی در ابتدای این گفتگو با اشاره به تهدیدات پیش روی کشور در حوزه های مختلف ازجمله هوایی و تغییر ماهیت این تهدیدات در طول زمان گفت: زمانی تهدیدات فقط به صورت هواپایه آن هم یکی دو مدل هواپیماهای حمله‌ور بود و در جنگ تحمیلی هم شاهد بودیم که اکثرا تهدیدات از سوی هواپیماهای بُرد متوسط با سرعت مشخص صورت می‌گرفت و طبیعتا برای کشف و شناسایی آنها هم، سامانه‌های استقراری که داشتیم و الان هم داریم کفایت می‌کرد؛ سامانه‌هایی که در یک طیف فرکانس بود.

وی با بیان اینکه امروز این تهدیدات بسیار متنوع شده است، تصریح کرد: در فضای تهدیدات و یا جنگ‌های اتفاق افتاده، شاهدیم که از هواپیماهای خاصی که استیلز و پنهان‌کار هستند، استفاده می‌شوند. این هواپیماها با یک طیف فرکانس قابل شناسایی نیستند لذا برای اینکه بتوان آنها را در تور پدافندی اسیر و به موقع کشف کرد، بایستی طیف‌های متعدد فرکانس داشته باشیم.

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی تاکید کرد: درخصوص موشک‌های کروز هم به همین شکل است. این موشک‌ها با توجه به عوارض زمین و با طیف فرکانس خاصی که باید روی موج زمین حرکت کند، پرواز می‌کنند پس باید راداری که بتواند موج خود را روی زمین حرکت دهد، آن را کشف کند.

اسماعیلی تصریح کرد: مثلا برای کشف هواپیماهای استراتژیک بُرد بلند B1 که کشف آنها بسیار سخت است، باید یک سامانه پسیو داشته باشیم تا از اعوجاج حرکت این هواپیما در فضا بتواند آن را کشف کند.

وی ادامه داد: همچنین برای کشف یک دسته هواپیمای جدید که به عنوان F22 یا F35 وجود دارد، باید ترکیبی از سامانه‌های پسیو و اکتیو و شُنودهای متقابل را چید تا بتوان آن را اسیر کرد. لذا فلسفه تشکیل قرارگاه پدافند هوایی به عنوان ستاد تخصصی پدافند هوایی کشور هم همین بود که برای هر کدام از این تهدیدات سامانه مدنظر خود را داشته باشد.

* چینش رادارهای پدافندی بر اساس موج تهدیدات

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی در بخش دیگری از این گفتگو به مقایسه رادارهای پدافند هوایی پرداخت و گفت: رادارهایی نظیر آرش، دهم شهریور، ثامن و شهاب در تنها چیزی که به هم شباهت دارند، کشف هدف است اما در نوع ساختار بسیار متفاوتند. برای مثال، یکی در نوع UHF، یکی VHF و دیگری HF و با بُرد کوتاه و متوسط و بُلند است.

وی تاکید کرد: لذا اگر می‌خواهیم یک دژ مستحکم دفاعی را طرح‌ریزی کنیم باید خودمان را جای دشمن بگذاریم و تهدیدات را به درستی شناسایی کنیم. مثلا اگر می‌گوییم موج اول تهدیدات، پهپادها و یا کروزها و یا هواپیماهای استراتژی بُرد بلند است، بر همان منوال، رادار و سیستم دیده‌بانی و موشکی را چینش می‌کنیم که اینها در طرح «نور ولایت 1» آمده است، یعنی در این طرح آمده تهدیداتی که تا 5 سال آینده متصور کشور ماست باید اینگونه باشد و ما هم این سامانه‌ها را در میدان پیاده‌سازی می‌کنیم.

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی اظهار داشت: پس این رادارها هیچ برتری نسبت به یکدیگر ندارند و همه در کنار هم یک برتری مطلق ایجاد می‌کنند. این رادارها به هم وابسته هستند و نمی‌شود در یک نقطه از کشور رادار آرش را مستقر کنیم اما رادار UHF نداشته باشیم، چون ممکن است از همانجا، هدفی برای ما متصور شود که بایستی یکی از این رادارها آن را کشف کند.

اسماعیلی گفت: به همین دلیل است که در حدود 3600 نقطه، گسترش یافته‌ایم. اگر می‌خواستیم علیه تهدیدات عمومی گسترش داشته باشیم، کمتر از هزار نقطه گسترش پدافندی کفایت می‌کرد.

* رصد تهدیدات در آبهای دور دست با رادار کیهانی سپهر

وی همچنین با اشاره به رادار آرایه فازی «عصر» تصریح کرد: این یک رادار دریایی است که برای شناورهای نداجا طراحی شده و با ماموریت جدیدی که به نداجا محول شده برای حضور در آب‌های دور دست به عنوان دست بلند، نیاز است که یک رادار پدافندی بُرد بلندتری داشته باشد تا اهداف و تهدیدات را از فاصله دورتر نسبت به شناورهای خودش کشف کند، زیرا رادارهای پدافند هوایی مستقر در جمهوری اسلامی ایران طبیعتا امروز قادر نیست که تهدیدات را در باب‌المندب به ناو شناورمان اعلام کند.

اسماعیلی تاکید کرد: البته با ورود رادار کیهانی «سپهر» می‌توانیم تهدیدات را در دوردست‌ها، هم به موقع به شناورهایمان بگوییم و هم رصد تهدیدات را قبل از شروع، کشف و دفاع را در عمق آغاز کنیم، نه روی مرزهایمان.

* استقرار بخش اعظم رادار کیهانی سپهر تا پایان سال آینده

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی ادامه داد: تلاش سنگینی در خصوص این رادار در حال انجام است که یک تکنولوژی برتر در دنیا محسوب می‌شود.

اسماعیلی با تاکید بر اینکه ایران به تنهایی در حال ساخت سامانه‌هایش است، گفت: بعنوان مثال برای سپر دفاع موشکی که در یک کشور ایجاد می‌شود، 4-5 کشور که تحریم هم نیستند، دست به دست هم می‌دهند تا آن را نصب کنند که باز هم همان چیزی که نصب کردند، امروز اشکال دارد.

وی افزود: اما در تست‌هایمان در خصوص رادار شهاب در بُردی حدودا کمتر از رادار سپهر نتیجه مثبت گرفتیم و در این بُرد هم نتیجه مثبت خواهیم گرفت و امیدواریم بخش اعظم رادار کیهانی سپهر را در پایان سال آینده مستقر کنیم.

* «ثامن» رادار بُرد بلند علیه اهداف ریزپرنده و ارتفاع پایین

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی همچنین با اشاره به ویژگی‌های رادار ثامن، اظهار داشت: این رادار علیه اهداف ریزپرنده و ارتفاع پایین طراحی شده است. منتها برد آن بلند است. فکر کنید انسانی را در فاصله 20 متری و ارتفاع 1 متری ببینید حالا اگر این فاصله 200 متر شود و ارتفاع فرد همان 1 متر باشد، چقدر محدودیت ایجاد می‌شود، ولی رادار ثامن بر این محدودیت غلبه می‌کند. چون موج منتشره از این رادار فرق می‌کند و برای همین موضوع تعبیه شده که در فاصله دوردست، اهداف ارتفاع پایین را کشف کند.

اسماعیلی تاکید کرد: رادارهای مصباح، کاستا و مطلع 1 و 2 نیز برای اهداف ارتفاع پایین طراحی شده‌اند که البته به عنوان رادارهای تاکتیکی، برای جنگ و گریز هم استفاده می‌شوند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: البته در خصوص کشف اهداف ارتفاع پایین باید ببینیم تهدید از کدام ناحیه متوجه ماست، اگر موشک‌های کروز باشد، ما اهداف و طرح‌های مقابله‌ای با موشک‌های کروز را هم تعریف کرده‌ایم، اگر هم تهدید هواپیمای بدون سرنشین و با سرنشین باشد هم مطمئن باشید که همین ارتفاع کم آنها، اولین ضربه را به آنها می‌زند.

* استفاده از اطلاعات انسانی برای رصد دشمن در دوردست

اسماعیلی همچنین در خصوص کشف تهدیدات در دور دست، اظهار داشت: بعضی از سیستم‌های پدافند هوایی سیستم‌های اکتیو است یعنی رادار باید موجی را در هوا ساطع کند که از برگشت آن موج، اهداف شناسایی شوند که طبیعتا روی این موج، اثرات جوی مثل، برف و باران و ... هم تاثیرگذار است و بُرد رادار را متاثر می‌کند.

وی افزود: اما وقتی شما از سامانه‌های شُنود استفاده می‌کنید، یعنی هر آنچه رادار و رادیوی آن هواپیمای تهدید کننده از هر نقطه‌ای ساطع کند، سیستم شُنود شما آن را دریافت می‌کند، بدون اینکه شما کشف شوید.

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی تصریح کرد: این قابلیت که اهداف پرنده در دوردست کشف شود، با رادار کیهانی سپهر محقق خواهد شد اما باید توجه داشت که پدافند هوایی فقط از اطلاعات رادارها و شُنودها استفاده نمی‌کند بلکه ما از اطلاعات انسانی و پیرامونی و خیلی از مواردی که در این چرخه اطلاعات است، استفاده می‌کنیم و حتی می‌دانیم که دشمن در کجا نفس می‌کشد که اگر غیر از این بود، مطمئن باشید دشمنان قبل از اینکه به ما چنگ و دندان نشان دهند، آسیب می‌رساندند. آنها اگر می‌دانستند که خلاء وجود دارد و ما این توانمندی را نداریم، به ما ضربه می‌زدند.

* اخطار به پهپادهای آمریکایی در آبهای آزاد

اسماعیلی در ادامه درخصوص اخطار به پرنده‌های بیگانه گفت: یکی از موردهای خیلی خاص این است که ما به خیلی از هواپیماهای بدون سرنشین اینها(آمریکایی‌ها) که توسط ایستگاه‌های زمینی کنترل می‌شوند، مثلا ایستگاه زمینی در یکی از کشورهای همسایه یا روی ناو است و خود پهپاد در آب‌های آزاد پرواز می‌کند، به پهپاد در همان نقطه که نباید دیده شود، اخطار می‌دهیم و آن ایستگاه زمینی هم تمکین می‌کند و پهپاد را از آن منطقه دور می‌کند، چون یک چنین پهپادی برای آنها، هم هزینه دلاری و هم اعتباری دارد.

هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی RQ4

* اخطار به پهپادهای RQ4 و MQ1

وی افزود: وقتی که ما امروز به RQ4 و MQ1 اخطار هوایی می‌دهیم، این هواپیمای حیثیتی و ملی برای کشور هدف است، چون آنها می‌خواهند با کمترین هزینه به مقاصد خود برسند که ما اجازه نمی‌دهیم.

هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی MQ1

* اسناد و صدای خلبان هواپیمای U2 آمریکایی را داریم

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی همچنین با اشاره به هواپیمای جمع‌آوری اطلاعات U2، تاکید کرد: امروز خیلی از کشورها هستند که حتی قابلیت کشف اینگونه هواپیما را ندارند ولی ما اسناد و صدای خلبان این هواپیما را داریم که در همان نقطه که به آن اخطار می‌دهیم، بلافاصله تمکین می‌کند و بدون اینکه نفوذ کند، از مرزهای ما دور می‌شود.

اسماعیلی با تاکید بر دقت اخطارها تصریح کرد: این موارد در قوانین بین‌المللی هوانوردی رایج است، اگر اخطار ما در نقطه‌ای که حدس و گمان باشد، صورت بگیرد، آن خلبان می‌تواند بگوید من در این نقطه نیستم و شما اشتباه می‌کنید، اما خلبان هواپیمای U2 موضوع را تائید می‌کند و بلافاصله از آن نقطه دور می‌شود.

* اجازه نزدیکی جنگنده‌های بیگانه به مرزهایمان را نمی‌دهیم

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی همچنین با اشاره به رصد جنگنده‌های فرامنطقه‌ای گفت: هواپیماهای جنگنده‌ای که از روی ناوهایشان در آب‌های آزاد نزدیک به مرزهای ما پرواز می‌کنند، شاید قصد تقرب نداشته باشند ولی طبیعتا وقتی تعداد زیادی هواپیما در هوا در حال پرواز است، اگر ما هوشیار نباشیم، بالاخره آنها بدشان نمی‌آید در بحث هوانوردی وسعتشان را افزایش دهند. کاری که در خیلی از کشورها که به آن نفوذ کرده‌اند، انجام می‌دهند.

وی اظهار داشت: خیلی از کشورها که با این قدرتهای فرامنطقه‌ای معاهده نظامی دارند هم امروز از این قضیه ناراحتند که چرا این پهپادها و یا هواپیماهای با سرنشین باید در کشورشان پرواز کنند، ولی این چیزها را در جمهوری اسلامی ایران نمی‌بینیم.

* ارتقاء «هاوک» برای کشف تهدیدات ارتفاع پایین با بُرد 2 برابر

اسماعیلی در بخش دیگری از گفتگو با فارس، با اشاره به ارتقاء سامانه موشکی هاوک، گفت: این سامانه‌ بیش از 20 سال غیرعملیاتی بود لذا تحویل جوانان قرارگاه پدافند هوایی دادیم تا روی آن کار کنند و امروز شاهدیم قدرت کشف این سامانه 2 برابر شده است که امکانات وسیعی به این سیستم می‌دهد. یعنی هدف را 2 برابر دورتر نسبت به قبل کشف کرده و زمان تصمیم‌گیری و عکس‌العمل را بیشتر می‌کند که یک مزیت است.

وی افزود: نکته دوم این است که وقتی رادار کشف هاوک 2 برابر زودتر می‌بیند، سرپا ماندن رادار ردگیر آن 40 درصد افزایش می‌یابد. رادارهای ردگیر از نظر درون سیستمی ممکن است خیلی زود مستهلک شوند لذا زمان کوتاهی می‌توانند روشن بمانند و درگیر شوند و این یک نقطه ضعف برای برخی سیستم‌های موشکی است که این ضعف به میزان 40 درصد در هاوک برطرف شده است.

اسماعیلی ادامه داد: نکته دیگر اینکه رادار این سامانه قابلیت کشف اهداف در ارتفاع پایین با همان بُرد 2 برابری را دارد. همچنین مشکلی که موشک این سامانه داشت، این بود که از جنگ الکترونیک خوبی برخوردار نبود اما نتیجه طرح «صباح» و «شاهد» که با دانشگاه کار کردیم، در این سامانه آمده است.

* نصب لانچر موشک صیاد روی S200

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی با بیان اینکه کار بر روی متحرک‌سازی سامانه موشکی S200 ادامه دارد، گفت: این کار در چند مرحله تعریف شده که اولین مرحله این بود که سیستم‌های به هم پیوسته S200 اعم از کابین کنترل، کابین رهگیر و شلیک سبک‌تر شود که این اولین موضوع برای تاکتیکی کردن S200 انجام شده است.

وی افزود: دومین نکته حائز اهمیت این است که اگر هدفی داشتیم که بُرد بلند نبود اما به سامانه موشکی S200 ما نزدیک شد و ارتفاع متوسط داشت، ما نخواهیم از یک موشک بُرد بلند S200 که هزینه زیادی هم دارد و باید علیه تجمعی از اهداف، درگیر شود، برای یک هدف استفاده کنیم، یا یک سامانه مرصاد کنار آن قرار دهیم که زمان و نفرات بیشتری می‌خواهد، لذا گفتیم در مرحله دوم، S200 را همه منظوره کنیم یعنی هم موشک بُرد بلند داشته باشد هم بُرد متوسط.

وی تصریح کرد: در همین راستا بود که لانچرهای سامانه موشکی صیاد را با آن عجین کردیم و در حقیقت امروز S200 ما می‌تواند با اهداف بُرد متوسط هم درگیر شود و این موضوع تست عملیاتی شده است. مرحله سوم، همان متحرک سازی S200 همان متحرک‌سازی است که زمان بیشتری می‌طلبد و این پروژه تحت عنوان پروژه «تلاش» صورت می‌گیرد.

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی همچنین با اشاره به پروژه موشکی «باور373» ادامه داد: یکی از نکاتی که موجب شد ما پروژه «تلاش» را برای S200 تعریف کنیم، موضوع سامانه «باور» بود چون ممکن بود ما 2 یا 3 سال آینده به سامانه «باور» که یک سیستم خیلی خوب و بسیار پیشرفته‌تر از S300 است، برسیم، این بود که فکر کردیم در کوتاه مدت به چه سامانه‌ای می‌توانیم دست یابیم.

اسماعیلی اظهار داشت: امروز در دنیا روی سامانه‌های ترکیبی، اسم «مهلک» را می‌گذارند، چون هدفی که به سمت یک سیستم موشکی ارتفاع بالا حمله‌ور است، حس نمی‌کند که ممکن است آن سامانه، سیستم موشکی ارتفاع متوسط داشته باشد و مانور می‌کند ولی آن مانور با سیستم موشکی «تلاش» پدافند هوایی زده می‌شود.

* عملیاتی شدن «باور» تا پایان برنامه 5 ساله پنجم

وی در ادامه تصریح کرد: پروژه «باور» به مرحله خیلی خوبی رسیده است و در دهم شهریور که اعلام کردیم زیرسیستم‌ها رو به اتمام است، امروز تمام شده و انشاءالله در مرحله دوم هم در بحث راداری و هم بحث لانچرها موشکی و هم خود موشک روی آن کار می‌شود و امیدواریم تا پایان برنامه 5 ساله پنجم بتوانیم یک سیستم خیلی خوب و توانمندتر از S300 را در چرخه پدافند هوایی شاهد باشیم.

* پهپادهای پدافند هوایی برای مقابله با پهپادها

اسماعیلی با اشاره به توانمندی پهپادی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) اظهار داشت: پهپادهای مختلفی در خود پدافند هوایی طراحی و تولید می‌شود، مانند پهپاد «سریر» که به نقاط بسیار خوبی در آن رسیده‌ایم.

وی افزود: البته ماموریت پهپاد برای قرارگاه پدافند هوایی، هم در حوزه آموزش هدف‌زنی، شناسایی و یا مقابله با هواپیماهای بدون سرنشین است.

* اخطار به شناورهای آمریکایی

رصد لحظه به لحظه دشمن در اطراف ایران از دیگر نکاتی بود که فرمانده قرارگاه پدافند هوایی در گفتگو با فارس به آن اشاره و خاطرنشان کرد: در همین زمان، هم اخطار هوایی و هم رصد لحظه به لحظه پرنده‌های بیگانه را داریم، چون کم نیستند پرنده‌ها و هواپیماهایی که دوست دارند به نوعی نزدیک مرزهای ما شوند چون مرزهای ایران خیلی دوست داشتنی است.

وی در پایان اظهار داشت: هر روز هم هواپیماهای جاسوسی را داریم که خارج از مرزها رصد می‌کنیم و به آنها اخطار می‌دهیم و هم جنگنده. حتی در اخطار به موقع به برخی شناورهایی که نزدیک می‌شوند، توسط رادارهای دوربُرد، هم به نداجا و هم ندسا کمک می‌کنیم تا هم شناورهای ائتلاف و هم شناورهای آمریکایی از مرزهای آبی دور ‌شوند.

منبع: فارس نیوز