به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، رژه روز 29 فروردین ارتش جمهوری اسلامی ایران، همواره با نمایش جدیدترین و مدرن ترین سامانه های دفاعی ساخت کشورمان همراه بوده است و امسال نیز از یکی از آخرین دستاوردهای صنعت دفاعی کشور متعلق به نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد که به نوعی در نوع خود در جهان بی نظیر به حساب می آید.

اسلحه کالیبر 12.7 میلی متری محرم مجهز به 6 لوله که در اصطلاح به عنوان یک مسلسل گاتلینگ شناخته می شود یک گام مهم در ارتقاء توان رزمی نزاجا محسوب می شود.

پوردستان در گفتگو با مشرق: "محرم" قابلیت شلیک 2500 گلوله در دقیقه را دارد

امیر پوردستان فرمانده نیروی زمینی ارتش در حاشیه مراسم رژه 29 فروردین ماه، در گفتگو با مشرق به بیان بخشی از ویژگی های مهم گاتلینگ محرم پرداخت و گفت: این سلاح از نظر طراحی، قدرت و نواخت تیر در دنیا کم نظیر است و با تلاش ها و مطالعات متخصصان نیروی زمینی ارتش طراحی و ساخته شده است.

وی با اشاره به نرخ آتش این سلاح که تا 2500 گلوله در دقیقه برآورد شده است، افزود: انشاء الله به زودی شاهد نصب این سلاح روی ادوات نزاجا برای بالا بردن قدرت دفاعی یگانهای نیروی زمینی خواهیم بود.

اما برای آشنایی با این سلاح جدید باید سفری به گذشته داشته باشیم و با تاریخچه این سلاح ها از ابتدا تا به امروز آشنا شویم.

نگاهی به تاریخچه ساخت گاتلینگ در جهان

اولین سلاح به این شکل در سال 1861 میلادی توسط مخترعی به نام ریچارد جردن گاتلینگ طراحی و ساخته شده و به به همین دلیل این سلاح ها به عنوان "گاتلینگ" شناخته می شوند.

ریچارد جردن گاتلینگ

نحوه کلی کار این سلاح به این گونه بود که تعدادی فشنگ از بالا به درون سلاح تغذیه می شد و کاربر سلاح با چرخاندن یک دسته در کنار سلاح مکانیزم آن را فعال می کرد و هر گلوله در یک لوله قرار می گرفت و پس از شلیک شدن و خروج پوکه تغییر موقعیت می داد و یک حرکت به سمت پایین می رفت و با هر چرخ دسته این عمل تکرار می شد و در آن زمان نواخت تیری در حدود 800 تیر در دقیقه داشت که البته با توجه به محدودیت ظرفیت گلوله گذاری و محدودیت توان انسانی کمتر از این مقدار بود.

در هر حال این سلاح در جنگهایی مثل جنگ داخلی آمریکا، جنگ آمریکا و اسپانیا و آمریکا و جنگ بین روسیه تزاری و ژاپن در اویل قرن بیستم استفاده شد.

این سلاح به طور استاندارد دارای 4 نفر خدمه بوده و وزنی در حدود 27 کیلوگرم داشت که با توجه به محدودیتهای موجود در آن دوران حمل و نقل این سلاح مشکل می نمود. ورود تیربارهای سری "ماکسیم" به نوعی پایان گاتلینگهای عمل کننده با نیروی انسانی بود اما داستان این سلاح مخوف در این جا به پایان نرسید.

یک گاتلینگ مدل قدیمی

در سالهای پس از جنگ دوم جهانی و با ورود نسل جدید جنگنده های پر سرعت هدف قرار دادن جنگنده های دشمن هر روز سختر می شد.

آمریکا به عنوان کشوری که به توان هوایی به عنوان یک برگ برنده نگاه می کرد به دنبال مسلح کردن جنگنده های خود با توپی پر قدرت و در عین حال با نواخت تیر بالا بود. شرکت جنرال الکتریک یکی از شرکتهای فعال در این زمینه بود و در سال 1959 توپ گاتلینگ 20 میلی متری M61 ولکان را معرفی کرد. این سلاح از آن تاریخ تا به امروز به عنوان یکی از سلاح های اصلی هواپایه جنگنده های آمریکایی به شمار می رود و در کشور ما نیز بر روی جنگنده های اف 4 و اف 14 نیز وجود دارد.

توپ 20 میلی متری M61

در نسل جدید گاتلینگ ها از نیروی الکتریسیته برای به حرکت درآوردن مکانیزم سلاح و شلیک آن استفاده می شود و به این سلاح اجازه می دهد که با سرعت بالا چرخش کرده و به نواخت تیر بالایی دست پیدا کند. این طرح از آن زمان تا به امروز در سلاح های زیادی و همچنین در کشورهای زیادی در روی زمین، دریا و هوا به کار گرفته شده است. تیربارها و توپهای گاتلینگ با کالیبرهایی مثل 7.62 ، 20 یا 30 میلی متر در کشورهای مختلف جهان تولید می شود.

ورود ایران به فهرست سازندگان گاتلینگ با ساخت "اخگر"

هر چند این سلاح ها امروزه پرکاربرد هستند اما در کشورهای معدودی ساخته می شوند که به طور عمده شامل آمریکا، روسیه، چین و چند کشور اروپایی است. کشورمان ایران نیز چند سالی است که نمونه های مهندسی و آزمایشی تیربار چند لوله طرح گتلینگ خود را با نام «اخگر» رونمایی کرده است که توسط متخصصان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران(نزاجا) ساخته شده و به زودی به تولید انبوه می‎رسد.
 

این سلاح ایرانی که تا کنون روی خودروهای تاکتیکی و پرتحرک کوچک مانند «رنجر» و «سمندر» که آنها هم توسط جهاد خودکفایی نزاجا طراحی و ساخته شده‎اند مشاهده شده دارای کالیبر 7.62 میلیمتر و 6 لوله بوده، بیشینه نواخت تیر این سلاح 4هزار تا 5هزار گلوله بر دقیقه و برد نهایی آن بیش از 1000 متر عنوان شده است. به نظر می‎رسد توان حرکت چرخشی لوله‎های آن از یک موتور الکتریکی تأمین می‎شود.

ساخت کامل، تولید و به کارگیری سلاح 6 لوله اخگر مقدمه خوبی برای توسعه نمونه‎ای با کالیبر بزرگتر از این سلاح برای دفاع زمینی و هوایی خصوصاً جهت استفاده در شناورهای دریایی محسوب می شد. واضح است برخورداری رزمندگان اسلام از سلاح‎هایی که دشمن نیز به عمق تأثیر آن واقف است موجب تغییر محاسبات او در عرصه نبردهای زمینی خواهد شد و این توان آتش بی‎نظیر اخگرهای ایرانی در ترکیب با تحرک بالای خودروهای تاکتیکی متنوع تولید شده، تیر مؤثر دیگری در کمان سربازان این مرز و بوم است.

ویژگی های مهم گاتلینگ ایرانی "محرم"

سلاح ایرانی "محرم" نشان داد دانش ساخت گاتلینگ های پیشرفته در ایران بومی و اثبات شده است.

همان گونه که اعلام شد این سلاح ایرانی از کالیبر 12.7 میلی متر استفاده می کند. با یک جستجوی ساده در فضای مجازی متوجه می شویم که امروزه در دنیا تنها دو سلاح گاتلینگ با کالیبر 12.7 میلی متر وجود دارد که یکی مدل GAU-19 ساخته آمریکا و دیگری مدل Yak-B ساخت شوروی سابق مخصوص بالگردهای هایند به شمار می آید.

البته این دو سلاح از نظر کالیبر با محرم ایرانی برابر است اما به ترتیب از 3 و 4 لوله بهره می گیرند اما سلاح ایرانی از 6 لوله بهره می گیرد و به نوعی می توان آن را تنها مسلسل گاتلینگ 12.7 میلی متری عملیاتی با 6 لوله در جهان به شمار آورد.

فراموش نکنید که سلاح ها تا کالیبر 20 میلی متری به عنوان تیربار و از 20 میلی متر به بالاتر به عنوان توپ شناخته می شوند. مسلسل روسی همانگونه که اشاره شد بیشتر یک سلاح هواپایه بوده و عمدتا در نمونه های جدید بالگردهای روسی و یا مدل های ارتقاء یافته بالگرد Mi -24 تغییر یافته است. اما GAU-19 را می توان نزدیک ترین سلاح به "محرم" ایرانی دانست.

تیربار Yak-B

 
این سلاح آمریکایی قابلیت حمل بر روی خودروهای تاکتیکی، کامیون های نظامی و قایق های تندرو و انواع پرنده های نظامی و بالگردها را نیز دارد. در بحث نواخت تیر تیربار روسی با 4 تا 5 هزار گلوله در دقیقه دست بالا را دارد. اما نباید فراموش کرد که به دلیل به کار بردن این سلاح در یک وسیله پرنده میزان گلوله ها محدود بوده و در ثانی زاویه های شلیک این تیربار نیز تا حدودی محدود بود.

GAU-19

سلاح آمریکایی نیز با استفاده از 3 لوله و در مدل A خود بین 1000 تا 2000 گلوله و در مدل B به دلیل سبک شدن لوله ها به 1300 گلوله در دقیقه محدود شده است. البته این سلاح از نظر چرخش و دسترسی به اهداف گوناگون و همچنین قابلیت حمل مهمات بیشتر به نسبت مدل روسی از برتری برخوردار است. اما نمونه ایرانی علاوه بر داشتن این برتری ها در زمینه زاویه درگیری بازتر و همچنین حمل مهمات بیشتر از نواخت تیر بیشتری نسبت به مدل آمریکایی برخوردار بوده و بر اساس اعلام فرمانده نزاجا نواخت تیری بیش از 2000 گلوله در دقیقه دارد.

اما برتر "محرم" بر هر دو رقیب آمریکایی و روسی خود در تعداد لوله های آن نهفته است. باید در توضیح این مسئله گفت که بحث عمر لوله ها در تیربارها و سلاح های با نواخت تیر زیاد یکی از نکات حساس به حساب آمده و به نوعی یکی از محدودیتها محسوب می شود.

 یکی از نکات مثبت سلاح های گاتلینگ این است که به دلیل استفاده از چند لوله همان به نواخت تیر بالا دست پیدا می شود و هم به دلیل تقسیم فشار حاصل شلیک در بین چند لوله، عمر لوله و زمان تیراندازی افزایش پیدا می کند. سلاح ایرانی با توجه به استفاده از لوله های بیشتر از عمر بیشتری برخوردار بوده و در نتیجه می تواند برای مدت زمان بیشتری به شلیک ادامه دهد؛ عاملی که در نبرد، بسیار مهم و تعیین کننده می باشد.

نکته دیگر این که به دلیل تقسیم فشار در بین لوله ها عمدتا سلاح های گاتلینگ از لرزش کمتر در لوله ها و در نتیجه دقت بیشتر برخودار هستند. پس می توان نتیجه گرفت که "محرم" ایرانی به دلیل استفاده از لوله های بیشتر از تکان های کمتر و در نتیجه دقت بالاتر برخوردار است.

سلاح ایرانی "محرم"

اما ممکن است برای برخی این سوال پیش بیاید که آیا محرم ایرانی که دارای نواخت تیری در حدود 2500 گلوله در دقیقه است توان مقابله با سلاح های مدرنی چون گاتلینگ آمریکایی مثل مدل مینی گان با کالیبر 7.62 با نواخت تیر بین 2 تا 6 هزار گلوله در دقیقه یا همین سلاح GAU-19 را دارد یا نه؟

پاسخ این است که اولا در مورد سلاح GAU-19، سلاح ایرانی با توجه به برابری کالیبر در بخش برد نیز با این سلاح برابر است اما به دلیل نواخت تیر بیشتر دست برتر را دارد اما مسلما نواخت تیر مینی گان آمریکایی از محرم ایرانی بیشتر است. اینجاست که کالیبر بالای محرم کفه ترازو را به سمت رزمندگان ایرانی تغییر می دهد.

مینی گان آمریکایی

سلاح آمریکایی مینی گان که مدل جدید آن ساخت شرکت Dillon Aero است از کالیبر 7.62 میلی متر استفاده می کند. برد این سلاح در نهایت 1000 است. در مقابل برد موثر تیربار ایرانی در حدود 1600 تا 2000 متر بوده و برد نهایی سلاح های کالیبر 12.7 یا اصطلاحا کالیبر 50 تا نزدیک به 5 کیلومتر نیز می باشد.

در بحث قدرت تخریب نیز برتری کامل با گلوله های کالیبر 12.7 میلی متر است که به غیر از توانایی های ضد نفر به راحتی می توان از آن در نقش ضد مواد یا ضد زره برای حمله و نابودی زره پوش های سبک و بالگردها نیز مورد استفاده قرار بگیرد.

گلوله 12.7 میلی متری در سمت چپ و گلوله 7.62 میلی متری در سمت راست

به زبان ساده تر سلاح آمریکایی قبل از این که به بردی برسد که بتواند با نیروی های مسلح مجهز به "محرم" درگیر شود با سیل ویرانگر گلوله های 12.7 رو به رو خواهند شد که هر جنبنده ای را میخکوب خواهد کرد.  برای نمونه تخریب و نفوذ به بدنه خودروهای  معروف به هامر آمریکایی که این گونه سلاح ها بر روی آن نصب می شوند برای گلوله های کالیبر 12.7 متر به قول ضرب المثل معروف فارسی مثل "آب خوردن" است.

برای این که تصویری بهتر از این قدرت تخریب برای شما فرض شود می توان به سال های جنگ تحمیلی مراجعه کرد. سلاح روسی "دشکا" که به شکل وسیع توسط نیروهای ایرانی و عراقی استفاده می شد از جمله نیرومند ترین تیربارها در کالیبر 12.7 است که با وجود طراحی قدیمی به دلیل کیفیت بالا همچنان در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده است.

مسلما بسیاری از رزمندگان آن دوران به خوبی از قدرت تخریب آن سلاح اطلاع دارند. حال تصور کنید که چیزی شبیه به دوشکا که به جای 600 گلوله در دقیقه 2500 گلوله در دقیقه شلیک می کند. یعنی چیزی شبیه به شلیک همزمان 4 دوشکا در یک لحظه !

البته می توان با استفاده از مهمات ضد زره و انفجاری در کالیبر 12.7 میلی متری قدرت تخریب این سلاح را نیز افزایش داد. البته تصویر این سلاح نشان از وزن بالای آن دارد و مشخص است که بایستی از آن به شکل نصب شده بر روی انواع وسیله های نقلیه استفاده کرد.

مسلما ورود به خدمت این سلاح توان رزم نیروهای پیاده ارتش ایران را شدیدا افزایش داده و دست برتر را به آنها در هر گونه رویارویی احتمالی با نیروهای پیاده دشمن خواهد داد.  منبع: مشرق نیوز