راز ایران: تفسیری بر موفقیت موشکی کره شمالی

گروه بین الملل ـ17 روز پیش، پرتاب موفقیت آمیز موشک دوربرد کره شمالی یک شوک بزرگ برای غرب ایجاد کرد. کره شمالی تا پیش از این چندین بار آزمایش‌های موشکی ناموفقی را در ظرف 15 سال گذشته تجربه کرده بود و پس از آن بود که غربی‌ها عنوان می‌کردند، آزمایش‌های موشکی این کشور بیش از آنکه جنبه عملی و واقعی داشته باشد، جنبه تبلیغاتی دارد. 

به گزارش بولتن نیوز، اما آزمایش جدید معادلات را عوض کرد و توانست ماهواره‌ای را با موفقیت به مدار زمین بفرستد. هم‌زمان با این آزمایش، رویترز خبر داد که متخصصین موشکی ایران، به کره شمالی در این زمینه کمک فراوانی کرده‌اند، خبری که البته از سوی وزیر دفاع ایران رد شد. 

با این حال به نظر می‌رسد محافل غربی هنوز باور نمی‌کنند که کره شمالی خود توانسته باشد، چنین کاری را بدون کمک ایران کرده باشد. 

در این زمینه نشریه دیپلمات در گزارش مفصلی به قلم «جان اس. پارک» به بررسی سوابق فعالیت‌های موشکی ایران پرداخته و ضمن پیش‌فرض گرفتن کمک موثر ایران در پیشبرد برنامه موشکی کره شمالی، پیشنهادهایی را نیز برای محدود کردن این همکاری میان دو کشور ارائه کرده است: 

    «پرتاب موفقیت آمیز موشک دوربرد کره‌ی شمالی، یک فرضیه را به واقعیتی در حال ظهور تبدیل کرده است. گمانه زنی های اخیر اطلاعاتی ایالات متحده از وجود موشکی متعلق به کره شمالی هشدار داده بود که ظرف چند سال می تواند به سواحل آلاسکا و هاوایی برسد. آزمایش های موشکی ناموفق کره شمالی از سال 1998 تاکنون بسیاری از ناظران را متقاعد کرده بود که برنامه توسعه موشک های دوربرد این کشور بیشتر از آنکه خطری داشته باشد جنبه‌ی تبلیغاتی داشته است. ظاهرا پیونگ یانگ از آزمایش های موشکی بیشتر از آنکه به عنوان بخشی از یک تلاش هماهنگ برای دستیابی به قابلیت های دوربرد موشکی بهره ببرد به عنوان برگ برنده ای برای چانه زنی استفاده می کرده است. با این حال، کره شمالی در اواسط ماه دسامبر ناگهان گامی جهشی رو به جلو برداشت، و به وضوح نشان داد که رژیم تازه تولد یافته‌ی کیم جونگ اون برای پیشبرد و بهبود قابلیت های موشکی دوربرد خود در مسیری معتبر و مناسب قرار گرفته است. 

پیونگ یانگ چگونه آستانه‌ی صعب العبور تست سه مرحله ای موشکی را تکمیل کرد و توانست ماهواره ای را به مدار زمین بفرستد؟ 

عامل ایران در فضای باز پنهان شده است 

همکاری بین ایران و کره شمالی -گرچه هنوز اثبات نشده - اما نوعی توانمند کننده‌ی خطرناک برای موفقیت های اخیر این کشور بوده است. چیزی که ابتدا به عنوان یک رابطه تبادلی آغاز شده بود، و طی آن ایران در ازای قطعات موشک و تکنولوژی، پول نقد مورد نیاز را برای کره شمالی تامین می کرد، رفته رفته به همکاری روز افزون و موثری تبدیل شده است. اکنون زمان آن فرا رسیده است تا برنامه های پیش از این مستقل موشکی بالستیک این دو کشور را به عنوان دو روی یک سکه تلقی کنیم. 

    مشتری، شریک می شود 

اگر چه همکاری پراکنده بین کره شمالی و ایران درمورد توسعه موشکی به خوبی مستند و اثبات شده است، اما تحلیلگران این تعامل را تا حد زیادی از پشت ذره بین معاملات تجاری پیاپی می بینند. عقل سلیم ایجاب می کرد که کره شمالیِ تشنه‌ی نقدینگی، یک مشتری سودآور در ایران پیدا کند. در نتیجه، تحلیلگران تمایل داشتند برنامه های توسعه موشک های دوربرد این دو کشور نا سازگار با جامعه‌ی بین المللی را به منزله‌ی تلاش های تا حد زیادی مستقل از یکدیگر تلقی کنند. 

با این حال، موفقیت ناگهانی کره شمالی در روز 12دسامبر، حاصل ثروت فراوان نبود، بلکه ثمره‌ی همکاری سازمان یافته و روزافزون با ایران بود. 

در سپتامبر 2012، کره شمالی و ایران یک تفاهم نامه‌ی همکاری های علمی و تکنولوژیک امضا کردند. این تفاهم نامه که عمدتا به عنوان یک شگرد تبلیغاتی رد شد، در عمل منجر به ایجاد چارچوبی سازمانی برای راه اندازی آزمایشگاه های مشترک و برنامه های مبادله‌ی تیم های علمی و همچنین انتقال فن آوری در زمینه های اطلاعاتی، مهندسی، بیوتکنولوژی، انرژی های تجدید پذیر و محیط زیست شد. 

این پروژه ها، در عمل، پوششی برای این دو کشور فراهم آورد تا در سایه‌ی امن آن، تحریم های ایالات متحده را در خصوص فعالیت های گسترش سلاح های موشکی خود، به راحتی تحمل کنند. در نتیجه به نظر می رسد این توافق جدید دو جانبه، نوعی مکانیسم تازه تاسیسی را شکل داده که از طریق آن هر دو رژیم توانسته اند، به طور منظم اقدام به خرید قطعات تخصصی کنند و همچنین اطلاعات فنی و تخصصی خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. به نحوی که وقتی یکی از طرفین به فن آوری موشکی حساسی تسلط دست یابد، دیگری از مزایای آن سود ببرد. 

تجزیه و تحلیل فنی بیشتر، به احتمال زیاد نشان می دهد که موفقیت اخیر کره شمالی ریشه در ارسال ماهواره‌ی امید ایران بر فراز حامل ماهواره‌ی سفیر ایرانی در فوریه 2009 دارد و این رویداد تاریخی، احتمالا خود، با همکاری موشکی روسیه با ایران در سال 2005 صورت گرفته است. 

توافق کره شمالی و ایران، تحت عنوانِ بی ضررِ "همکاری های علمی و فنی غیرنظامی"، برای پیونگ یانگ مجرایی فراهم می کند تا بتواند از این طریق به ورودی های اصلی روسیه به داخل برنامه ایران دسترسی پیدا کند. اهمیت ویژه‌ی تکنولوژی موشکی دوربرد روسیه برای کره شمالی اثبات شده است. این واقعیت که در موشک کره شمالی از اسید نیتریک دود زای قرمز به عنوان خرج پرتاب و سوخت محرک اولیه استفاده می شود، این احتمال را بیشتر تقویت می کند. 

این همکاری دو جانبه -و اعتماد متقابل- در جامعه بین المللی منحصر به فرد است، به ویژه با توجه به این که کره شمالی و ایران فاقد هر گونه ایدئولوژی مشترک، دین، فضای جغرافیایی، یا قومیت مشابه هستند. واقعیت دیگری که از نظرها دور مانده این است که هر یک از این دو کشور در مواقع ضروری و ملی به دیگری کمک کرده اند. در طول جنگ ایران و عراق، کره شمالی برای ایران، حکم یک منبع حیاتی برای تامین سلاح های متداول را داشت. ایران نیز برای کره شمالی، به منزله‌ی رکن اصلی و دیرینه‌ی فعالیت های تدارکاتی مهم و حیاتی پیونگ یانگ در خاور میانه و شرق اروپاست. نقشی که در حال حاضر چین - در نتیجه‌ی راه اندازی بیشتر امکانات تولید توسط شرکت های خارجی و هدف قرار دادن بازار درحال رشد این کشور- به شکلی روز افزونی بر عهده گرفته است. 

   نتیجه

چه باید کرد؟ واکنش آمریکا به برنامه های منسجم موشکی کره شمالی و ایران نیازمند ابتکار عمل و انطباق برای درک بیشتر این واقعیت جدید خواهد بود. ابتکارات زیر می تواند به پر کردن شکاف های ناشی از چارچوب های منسوخ تجزیه و تحلیل ها کمک کند:

- ایالات متحده باید شرکت های اصلی تجاری دولتی کره شمالی و ایران را که در اجرا و بهره برداری از توافق نامه سپتامبر 2012 دخیل بوده اند، شناسایی و ردیابی کند. بسیاری از تحلیلگران به طور سنتی زنجیره های تامین، لجستیک، و تدارکات را به عنوان فعالیت های جداگانه بررسی کرده اند. دیگر زمان رویکرد یکپارچه به تجزیه و تحلیل چرخه‌ی کامل حیات تبادلات کره شمالی و ایران مدت هاست که به سر آمده و در حال حاضر افراد جداشده و مهمی که زمانی در شرکت های تجاری دولتی کره شمالی کار می کرده اند در سئول قابل دسترس هستند.

- سیاست گذاران می توانند بر اساس درک بهتر از چگونگی و عملکرد این برنامه های منسجم توسعه موشکی، انگیزه ها و مشوق های جدیدی را برای مختل کردن بخش های حساس این چرخه‌ی حیات طراحی کنند. ایالات متحده باید به جای اتکای صرف بر سیاست تحریم محور"صبر استراتژیک"، برنامه های مبتکرانه ای را در نظر بگیرد تا از طریق آنها شرکت های خصوصی چینی در کشورهای ثالث را که به عنوان واسطه حیاتی در معاملات کلیدی خدمت می کنند، تا می تواند نسبت به این همکاری ها بی انگیزه تر کند.

- یکی از انگیزه هایی که ممکن است مثمرثمر واقع شود، برنامه تعیین پاداش نقدی برای ممنوع کردن قطعات یا تکنسین های متصدی توسعه موشک های بالستیک است. پنهان شدن در فضای باز، همان ترفند موثری است که تاکنون توسط کره شمالی بکار رفته است.

عقد قرارداد با شرکت های خصوصی چینی تا به عنوان واسطه عمل کرده، و"محموله شویی" ها را تسهیل کنند- فرآیند خلاق جداسازی قطعات و حرکت دادن آنها از طریق راه های مختلف تدارکاتی– که شرکت بازرگانی دولتی کره شمالی را قادر می سازد تا از کانتینرهای حمل و نقل تجاری استفاده کند.

پاداشهای نقدی می تواند به برخی از شرکت های چینی پرداختی دوگانه پیشنهاد کند، این شرکت ها می توانند هم از مشتری کره شمالی خود کمیسیون دریافت کنند و هم در ازای ارایه‌ی ناشناس یک کپی از بیمه حمل و نقل به مقامات محلی در بنادر شلوغ جنوب شرق آسیا، پاداش دریافت کنند.

تنها با وارد شدن به تحقیقات و تجزیه و تحلیلی مبتکرانه می توان به درک و بینش لازم، برای توسعه این قبیل ابزارهای سیاسی جدید رسید.

اتکای بیش از حد به تحریم ها باعث تغییر مسیری متمرکز -از سنجش عینی کارایی و اثربخشی تحریم ها به سمت نسیت دادن هرگونه عقب نشینی رژیم های هدف به آنها- شده است. ماهواره ابتدائی ساخت کره شمالی که در حال حاضر در مدار قطبی می چرخد، زنگ خطری برای ایالات متحده است.»