به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، در سال جاری همانند سال گذشته شاهد تداوم معرفی نسل های جدید و متفاوت پهپادهای ایرانی هستیم که در رده های مختلف و با توانمندی های متنوع طراحی و تولید شده اند.

این نمونه ها علاوه بر قابلیت های بیشتر در مأموریت های عادی، سنگ نشانه ای برای حرکت به سمت نمونه هایی با ویژگی های جدید از جمله نبرد هوایی وشناسایی راداری هستند که تا استخراج تمام نیازمندی های فنی و رفع مشکلات فناورانه این مأموریت های نو، قطعاً نیاز به در خدمت گرفتن چندین نمونه اولیه است تا هم بهبود اجرای مأموریت های عملیاتی کمک کرده و هم به فعالیت های توسعه ای یاری رسانند.

در همین راستا شاهد رونمایی از پهپاد(پرنده هدایت پذیر از دور) جدید «حماسه» در سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی بودیم که هر چند متأسفانه اطلاعات درخوری از قابلیت های آن عنوان نشد اما در گزارش پیش رو به ویژگی های ظاهری جدید و متفاوت قابل مشاهده در آن می پردازیم.

حماسه مانند بسیاری از پهپادهای دیگر ایرانی از پیکربندی مرسوم دم «Twin-boom» استفاده کرده که برای نمونه هایی در این رده در ترکیب با محل نصب موتور در انتهای بدنه مزیت هایی به همراه دارد. بال های این پهپاد در بالای بدنه نصب شده اند تا فضای کافی زیر بال تا سطح زمین امکان نصب تسلیحات را به وجود آورد.

حماسه از یک موتور ملخی پیستونی فشاردهنده که همانند سایر پهپادهایی با همین پیکربندی در انتهای بدنه و بین بوم های نگه دارنده دم نصب شده است بهره می برد. همانطور که در گزارش پهپاد سریر نیز اشاره شد، همواره در طراحی هواپیماهای بدون سرنشین، مصالحه ای بحث برانگیز بین استفاده از یک یا دو موتور برای پهپادهایی با برد و مداومت پروازی بالا وجود دارد.با توجه به مقدورات پروازی بالایی که توسط بال های بزرگ حماسه ایجاد می شود احتمالاً از موتور کوچک اما مطمئنی در آن استفاده شده تا در مجموع، قابلیت اطمینان سامانه برای اجرای بهتر مأموریت آن حاصل شود.

به گزارش مشرق، یکی از تفاوت های مهم پهپاد حماسه با سایر نمونه های ساخت داخل، بال های بسیار بلند(دهانه بال بزرگ) آن است. این بال ها که از لحاظ نسبت منظری(Aspect Ratio) بسیار بالا و نزدیک به گلایدرها قابل طبقه بندی هستند نیروی برآی زیاد در عین کاهش نیروی پسای ناشی از آن(پسای القایی) را به ارمغان می آورند که یکی از اصول مهم برای دستیابی به هواپیمایی با مداومت پروازی بالا است.  طول بال(دهانه بال) پهپاد حماسه را می توان بین 8.5 تا 10.5 متر تخمین زد.

ارابه های فرود این پهپاد از نوع ثابت هستند که نیروی پسای بالایی در حین پرواز ایجاد می کنند و برای پروازی های طولانی مدت تأثیر منفی خود را بیشتر نشان می دهند البته سادگی طراحی، وزن کم و قابلیت اطمینان بالا هم از مزایای چنین ارابه فرودی است.

نکته دیگر آنکه ساخت و آزمایش موفق پهپاد حماسه گویای تسلط کشورمان در ساخت سازه هایی از جنس مواد مرکب(کامپوزیت) با طول زیاد است زیرا عدم خمش بیش از حد بال به عنوان یک تیر بلند که از یک تکیه گاه آویخته است(Cantilever) نیاز به فناوری بالایی دارد.

اصلی ترین تفاوت شکل ظاهری پهپاد حماسه با نمونه های قبلی بومی، برجستگی موجود در جلوی هواپیما و نزدیک به قسمت دماغه استکه در ادامه به آن اشاره می نماییم.

تجهیزات

به طور معمول در پهپادهای خارجی با برد و مداومت پرواز بالا نظیر «پریدیتور» و «گلوبال هاوک» در فضای برجسته تعبیه شده در قسمت نزدیک به دماغه هواپیما آنتن ارتباط با ماهواره(SATCOM) یا آنتن ارتباط در خط دید مستقیم با یک وسیله هوایی دیگر(که نقش رله ارتباطی را دارد) قرار می گیرد. در واقع علت این برجستگی ایجاد قابلیت چرخش 360 درجه برای آنتن و فراهم کردن دید در تمام سمت ها است.

بنابراین با توجه به عدم برخورداری کشورمان از ماهواره های مخابراتی در حال حاضر، دو احتمال بیشتر قابل طرح است. پهپاد حماسه یا دارای آنتن ارتباط ماهواره برای استفاده از ماهواره های خارجی است که به دلیل اهمیت مسائل نظامی بعید به نظرمی رسد یا برای افزایش برد کنترل پهپاد و امکان ارسال بی درنگ اطلاعات از مسافت های دور، آنتن ارتباط در دید مستقیم(با هواگرد رله و از طریق آن به ایستگاه زمینی) در این هواپیمای بی سرنشین قرار داده شده است.

در هر دو حالت فوق، حماسه با اتکا به چنین سامانه هایی خواهد توانست از مسافت های دور اطلاعات کسب شده را به مراکز فرماندهی مخابره کرده و اطلاع آنها را از آخرین شرایط محل تحت نظر افزایش دهد.البته احتمال کمتری برای نصب سامانه ای غیر از موارد فوق نیز در محل برجستگی مذکور وجود دارد.

از نظر پنهانکاری راداری با توجه به اینکه اصول مطرح شده در منابع طراحی برای ایجاد قابلیت رادارگریزی در حماسه دیده نمی شود(مثلاً قرارگیری دم عمودی با زاویه 90 درجه در این پهپاد) بنابراین قاعدتاً تنها با اتکا به جنس مواد تشکیل دهنده سازه و بدنه و پوشش های جاذب رادار اقدام به کاهش بازتاب راداری(RCS) در این هواپیمای بدون سرنشین شده است.

یک رادار جستجو مشابه نمونه های دیده شده در قایق های تندرو کشورمان در فضای بین دو ارابه فرود اصلی پهپاد حماسه دیده می شود. نمونه  های مشابه خارجی این رادار بردی در حدود 29 تا 66 کیلومتر دارد و در این پهپاد نیز می تواند برای کشف برخی اهداف و عوارض زمینی و خصوصاً گشت دریایی مورد استفاده قرار گیرد.

به علاوه در همین محل، سامانه کشف و ردیابی الکترواپتیک پایدار شده که در بسیاری از پهپادهای دیگر ایرانی دیده می شود نیز قابل نصب است هر چند که ارابه های فرود اصلی و دماغه بخشی از زاویه دید آن را اشغال می کنند. این رویکردی است که در پهپاد سریر نیز دیده شده و توانایی شناسایی با تجهیزات الکترواپتیک در مأموریت فرعی قرار گرفته است.

این نکته یکی از شواهد آزمودن و استفاده از فناوری و راه حل های نو در پهپادهای جدید ایرانی است همانطور که پهپاد سریر که در رژه روز ارتش جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار نمایش داده شد یکی از اولین گام ها برای رسیدن به یک پهپاد جنگنده است.

هر چند از حماسه به عنوان یک پهپاد با قابلیت های رزمی یاد می شود اما هیچ اشاره ای به نوع تسلیحات محمول آن نشده است. در مراسم رونمایی از آن زیر هر یک از بال ها یک جایگاه حمل سلاح دیده می شد که در هر یک از آنها یک فروند راکت 107 میلیمتری نصب شده است. این راکت با جرمی در حدود 18 کیلوگرم در حالت شلیک از سطح به بردی در حدود 8500 مترمی رسد.

گفتنی است ترکیب راکت های 107 میلیمتری و رادار جستجو(مشابه نمونه به کار رفته در حماسه) ترکیب تجهیزاتی پرطرفدار قایق های تندروی کشورمان نیز است.

به گزارش مشرق، با توجه به نصب راکت و رادار فوق روی حماسه می توان انتظار داشت میزان حمل بار این پهپاد دستکم 45 تا 60 کیلوگرم باشد. همچنین می توان انتظار داشت این پهپاد قابلیت نصب راکت های 70 میلمتری، موشک های ضد زره نیمه سنگین ویا موشک های هوا به هوا(در رده دوش پرتاب) را داشته باشد.

در اینصورت حماسه می تواند طیف وسیعتری از مأموریت های رزمی شامل پشتیبانی هوایی نزدیک، ضد زره و برقراری پوشش هوایی برای واحدهای زمینی را بر عهده بگیرد. البته برای برخی از این مأموریت ها نیاز به نصب حسگرهای لازم یا کشف هدف توسط سایر سامانه های هوایی و زمینی و اطلاع به پهپاد وجود دارد که خود نیازمند وجود امکان عملکرد شبکه ای است.

با رونمایی از پهپاد حماسه و مشاهده ظاهر آن می توان این پرنده را در رده پهپاد شاهد-129 که دارای مداومت پروازی 24 ساعت، سامانه الکترواپتیکی پایدار شده، دم v شکل و بال هایی با دهانه بال بزرگ استدانست. مقایسه ظاهری بین این دو پهپاد نشان دهنده کیفیت ساخت بسیار بهتر شاهد نسبت به حماسه است.به علاوه در فیلم های نمایش داده شده از این دو پهپاد، شاهد پرواز و فرود چشمگیرتری داشته و از این لحاظ به رقبای خارجی منطقه ای و فرامنطقه ای نیز بسیار نزدیک است.

بنابراین در صورت یکپارچه بودن پروژه های دفاعی کشور(با توجه به این بودجه محدود)، شاید بتوان گمانه زنی کرد پهپاد حماسه بیشتر از اینکه رویکردی عملیاتی داشته باشد برای آزمودن عملی برخی فناوری های جدید مورد استفاده قرار خواهد گرفت در غیر اینصورت یا مشخصات عملیاتی حماسه برتر از شاهد-129 است ویا حماسه مشتریانی غیر از کابران شاهد خواهد داشت.

در هر صورت امیدواریم هر یک از پهپادهای جدیدی که در کشور ساخته می شوند قطعه ای از یک پازل برای کسب فناوری و بومی سازی فناوری های نوین و رسیدن به محصولات عملیاتی با رویکرد «راه حل میانبر» باشند تا با کمترین هزینه و در کمترین زمان منجر به افزایش توان دفاعی کشورمان در عرصه هوایی شوند.

مشرق نیوز