قسمت دوم
دو نوع موشک نمایش داده شده در رونمایی پهپادهای شاهد129 رزمی
از نظر سامانه هدفگیری نیز یکی از موشکها داری حسگر تصویری (اپتیکی) با پنجره شیشهای زاویهدار به سمت پائین بوده و ظاهراً نمونههای دیگر دارای سامانه هدفگیری متفاوتی هستند. موشک سدید برای اولین بار در نمایشگاه هوایی کیش و در کنار نمونه دریایی بالگرد شاهد285 مشاهده شد که موشکی با هدایت لیزری به نظر میرسید.
از این موشک اطلاعات خاصی منتشر نشده اما با نگاهی به موشکهای مشابه آن در دنیا میتوان آن را موشکی دستکم 30 تا 40 کیلوگرمی و با برد بیش از 7 تا 8 کیلومتر دانست. موشکهای نمایش داده شده از ترکیب معمول بالکهای صلیبی یا پلاس در جلو و کراس یا ضربدری در عقب بهره میبرند که در اغلب موشکهای ضد زره نیمه سنگین مشاهده میشود.
موشک سدید در نمایشگاه هوایی کیش
با توجه به اعلام قابلیت حمل 8 موشک سدید و از طرفی وجود دو جایگاه برای حمل جنگ افزار، شاهد129 در هر یک از جایگاههای خود میتواند تا 4 موشک حمل نماید. این جایگاهها نسبت به محور طولی هواپیما با زاویه رو به پائین نصب شدهاند. این امر نیروی مصرفی موشک برای تغییر مسیر به سمت پائین را کاهش میدهد هر چند که نیروی مقاوم هوا را در طی پرواز میافزاید. این جایگاهها در نزدیکی بدنه نصب شدهاند که مزیتهای دینامیکی و سازهای دارد.
موشکهای مختلف نمایش داده شده در رونمایی پهپادهای شاهد129 رزمی
رساندن مقاومت هواگرد و متعلقات آن در برابر هوا به کمترین میزان به معنی کاهش مصرف سوخت و افزایش برد و مداومت پروازی است. باید اشاره نمائیم تأثیر نامطلوب حمل سلاح و آویزگاه نصب آن بر بازتاب راداری هواگردها امری بدیهی است از این رو پهپادهای رزمی آینده دارای محفظه حمل سلاح در داخل بدنه هستند.
انواع مختلف موشک سدید
به گزارش مشرق، از دیگر تسلیحاتی که کاربرد آن در شاهد129 در آینده نزدیک دور از ذهن نیست، موشکهای دوش پرتاب سطح به هوا در نقش هوا به هوا و حتی موشکهای کوتاه برد هوا به هوا در صورت کافی بودن توان حمل بار این پهپاد است. پیش از این در سایر کشورها موشکهای دوش پرتاب توسط بالگردها در نقش هوا به هوا کارایی خود را اثبات نمودهاند و در ایران نیز پهپاد سریر متعلق به قرارگاه پدافند هوایی خاتم الأنبیاء ارتش چنین قابلیتی دارد.
روی نمونه جدید شاهد129 گیرندههای هشدار راداری در نوک بالها و اطراف بدنه دیده میشود که در نمونه قبلی دیده نمیشد. این گیرندهها به آگاهی پهپاد از موقعیت اطراف خود و فعالیت سامانههای راداری هوایی و زمینی دشمن منجر میشود. همچنین حمل سامانههای شنود و جهتیابی امواج نیز به این قابلیت شاهد129 در نظارت دقیقتر به اطراف کمک میکند.
گیرنده های هشدار راداری در نوک بال و روی بدنه شاهد129 جدید
یکی دیگر از حسگرهای قابل حمل توسط شاهد129-در آینده- همانطور که در پهپاد حماسه و برخی پهپادهای نظارتی دنیا حتی نمونههایی در حد و اندازه «اسکن ایگل» شاهد هستیم، رادار است.
امروزه رادارهایی با ابعاد کوچک به بردهای تا 80 کیلومتر نیز میرسند که به معنی پوشش محوطهای به قطر دو برابر یعنی 160 کیلومتر توسط پهپاد است. امکان حمل سامانههای جنگ الکترونیک برای پشتیبانی الکترونیکی از یک منطقه و حمل گستره وسیعتری از تسلیحات حتی موشکهای ضد کشتی برد کوتاه نیز در توسعه شاهد129 کاملاً امکانپذیر است و در صورت وجود نیاز عملیاتی برای متخصصان کشورمان دشوار نخواهد بود.
قابلیتهای عملیاتی
پهپاد شاهد129 به طور کلی دارای دو مزیت بسیار مهم است. اول قابلیتهای پروازی بسیار بالا و دوم قابلیت اجرای عملیات رزمی. برد عملیاتی نمونه رزمی شاهد در حدود 1700 کیلومتر و مداومت پروازی آن 24 ساعت اعلام شده که این مشخصات پروازی تنها با یک مرتبه سوختگیری پیش از پرواز به دست میآید. برد بسیار بالای شاهد129 امکان اجرای عملیات تهاجم هوایی یا برقراری پوشش هوایی را در فضاهای بسیار دورتر از مرزهای کشور فراهم میکند هر چند که ظاهراً پروازهای برونمرزی در دستور کار این پهپاد نیست و قطعاً این توانمندی با نمونهایرانی آر-کیو-170 که سطح مقطع راداری بسیار پائینی دارد بهتر بدست آید.
پرواز شاهد129 در حال حمل 4 موشک هوا به سطح
مداومت پروازی یک روزه شاهد129 نیز به معنی حضور و نظارت طولانی مدت در فضای منطقه مد نظر است. امروزه هر چند در کشورهای صاحب فناوری در حوزه هوافضا ماهوارههای جاسوسی بینظیری در حال خدمت است اما پهپادها به دلیل امکان حضور طولانی روی یک منطقه و در ارتفاعات متوسط که وضوح تصویری بسیار خوبی نیز با تجهیزات سادهتر و ارزانتر ایجاد میکند جایگاه خاص خود را دارند.
از این نظر شاهد129 با مداومت پروازی بالای خود با توجه به عدم برخورداری کشورمان از ماهوارههای سنجشی نظامی بخش زیادی از این خلأ را پر خواهد کرد و به جهش توانمندی نظارتی ایران بر مرزها یا هر منطقه تا شعاع عملیاتی این پهپاد منجر میشود.
البته به دلیل عدم برخورداری کشورمان از ماهوارههای مخابراتی نظامی یا هواگردهای ایستا در ارتفاعات بسیار بالا برای ایجاد ارتباط بین ایستگاه زمینی هدایت با پهپاد، تنها راه کنترل شاهد129 در فواصل بسیار دور با اتکا به برنامه پروازی و سامانههای داخلی پهپاد برای کنترل تمام خودکار، استفاده از ایستگاههایی در کشورهای دیگر -که شاید تنها در یک یا دو کشور اطراف بتواند در دسترس باشد- یا استفاده از پهپادها یا هواگردهایی به عنوان رله و پل ارتباطی بین ایستگاه مبدأ با پهپاد است که البته برای تعبیه آنتنهای دید مستقیم، باید فضای مناسب در پهپاد ایجاد شود.
در مأموریتهای دریایی از شناورهای دریایی نیز میتوان در فرایند فوق استفاده کرد. در حالت هدایت تمام خودکار، مختصات جغرافیایی نقاط از پیش تعیین شده و مسیر پرواز توسط کاربر از طریق ایستگاه کنترل زمینی در حافظه تجهیزات الکترونیکی هواپیمای بیسرنشین ذخیره شده و پهپاد با استفاده از سامانه GPS و ارتفاعسنج میتواند مسیرهای از پیش تعیین شده را طی نماید. در این حالت میتوان ارتباط پهپاد با سامانههای مخابراتی را تا رسیدن به نقاط مشخصی قطع کرد تا امکان نفوذ دشمن در هدایت آن کاهش یابد.
به گزارش مشرق، نکته دیگر در مورد شاهد129 نیاز آن به باند برای نشست و برخاست است. این عامل باعث ایجاد محدودیت نسبی در عملیات این پهپاد میشود هر چند که برد بسیار زیاد آن امکان بلند شدن از باندهایی دور از آتش دشمن و سپس رسیدن به منطقه عملیاتی را ممکن میسازد. این مسئله با بهرهگیری از پهپادهای کوچکتر فعلی که امکان آغاز عملیات با استفاده از پرتابگرها و در نزدیکی خطوط مقدم را دارند برای مأموریتهای فوری جبران خواهد شد.
شاهد129 در نقش رزمی با اتکا به حمل موشکهای ضد زره یا راکت میتواند مکمل خوبی برای ناوگان پشتیبانی زمینی نیروی هوافضای سپاه باشد. این نیرو هم اکنون از تعدادی هواپیمای تخصصی پشتیبانی زمینی «سوخوی su-25 فراگفوت» روسی و تعدادی بالگرد کبرا/تیزتک/طوفان برخوردار است.
در سالهای اخیر هر چند با افزوده شدن بالگرد شاهد285 و پهپاد کرار به عنوان هواگردهایی ساخت داخل، این توان تقویت شده اما ورود شاهد129 با مداومت پروازی بینظیر خود و قابلیت حمل حسگرهای پیشرفته چندگانه و موشکهای ضد زره با هزینه پروازی و ریسک عملیاتی پائینتر از بالگردها کمک شایانی به افزایش توان پشتیبانی از نیروهای زمینی خواهد نمود.
در واقع با ورود پهپادهای کرار و شاهد129، بار عملیاتی هواپیمای سوخو-25 و بالگردهای کبرا و شاهد285 کاهش یافته و دست این هواگردها خصوصاً سوخو-25 و کبرا برای مأموریتهای سنگینتر باز میماند. از طرفی با توجه به گسترش پدافندهای مرگبار کوتاهبرد، استفاده از پهپادها در بسیاری از عملیاتهای تهاجمی به صرفهتر و مطمئنتر از هواگردهای سرنشیندار خواهد بود هر چند که شاهد129 با اتکا به سقف پرواز و حسگرهای دوربرد خود میتواند در مرحله شناسایی کاملاً از تیررس آنها و حتی برخی از سامانههای پدافند هوایی میانبرد دشمن مصون بماند.
پهپاد شاهد129 همانند بالگرد شاهد285 هشت موشک سدید حمل میکند اما تمام هزینههای تولید، آموزش خلبان و هر ساعت پرواز آن دستکم 3 تا 10 برابر کمتر از این بالگرد است در حالیکه میتواند در حدود 7 تا 8 برابر بیشتر از بالگرد فوق در آسمان بماند و خطری هم خلبانان آن را تهدید نمیکند! سرعت ساخت هر فروند شاهد129 هم قاعدتاً بالاتر از شاهد285 است بنا بر این تقویت توان دفاعی کشور نیز سرعت مییابد.
تصاویر دوربینها و تعداد سلاحهای موجود در نمایی از نرمافزار هدایت و کنترل پهپاد شاهد129
همچنین از پهپاد شاهد129 با اتکا به سامانههای الکترواپتیکی آن میتوان به عنوان «سکوی دیدهبانی هواپایه» برای هدفگیری اهداف و سپس تخصیص آن به هواپیماهای سرنشیندار یا توپخانه زمینی و موشکهای سطح به سطح استفاده نمود همانطور که در فیلمهای نمایش داده شده از رزمایش پیامبر اعظم7 اجرای مشابه این عملیات مشاهده شد به طوریکه پس از هدفگیری توسط یک پهپاد، هواپیمای سوخو با ورود سریع به منطقه اقدام به شلیک کرده و بلافاصله نیز صحنه عملیات را ترک نموده و در ادامه کار ارزیابی خسارت نیز بر عهده پهپاد قرار گرفت.
همانطور که پیشتر اشاره کردیم شاهد129 قاعدتاً قابلیت تجهیز به موشکهای هوا به هوا را دارد. در اینصورت این پهپاد امکان استفاده در نقش گشت هوایی رزمی یا «سامانه پدافند هوایی هواپایه» را دستکم برای مقابله با بالگردها، پهپادها و طیفی از موشکهای کروز دشمن خواهد داشت. این توانایی در ترکیب با مداومت پرواز بسیار بالای شاهد129، دفاع هوایی کشورمان را در ارتفاعات پائین تا متوسط مستحکمتر از گذشته و امکان غافلگیر شدن آن را کمتر خواهد نمود.
همچنین این پهپاد و نمونههای دیگر با همین قابلیت امکان پوششدهی نقاط کور یا نقاطی که استقرار نیروی پدافند هوایی سطح-پایه در آن دشوار است را با هزینهای اندک و برای مدت طولانی دارند.
در بین پهپادهای رزمی ساخته شده در دنیا کاملترین نمونهها که البته همگی ساخت آمریکا بوده و دارای سابقه عملیاتی نیز هستند شامل «MQ-1 پریدِیتور» و «MQ-9 ریپِیر» است که هر دو موتور ملخی-اولی از نوع پیستونی و دومی از نوع توربوپراپ- دارند. نمونههای دیگری نیز در آمریکا ساخته شده یا در حال توسعه هستند اما بیشتر آنها دارای موتور جت بوده و در رده شاهد129 قابل طبقهبندی نیستند.
برخی هم توانمندی محدود رزمی دارند. از نظر ابعاد، پهپاد رزمی ایران نزدیک به پریدیتور است. هرچند برد و مداومت پرواز اعلام شده آن کمی کمتر از پریدیتور است اما از نظر میزان و تعداد محموله قابل حمل بالاتر از این نمونه آمریکایی قرار میگیرد.
حضور طولانی مدت شاهد129 با بهرهگیری از بالهای بلند آن و وجود قابلیت پرواز سرشی بالا، با خاموش کردن موتور و اجرای این نوع پرواز که باعث حذف اثرات صوتی بسیار زیاد موتور ملخی و بازتاب حرارتی آن میشود به نوعی حضور نامحسوس و پرواز خاموش تبدیل میگردد.
به گزارش مشرق، این حضور دائمی در کنار وسعت منطقه قابل پوشش با شاهد129 و امکان ارسال تصاویر به صورت بیدرنگ (Real Time) به افزایش بیش از پیش آگاهی فرماندهان از شرایط منطقه عملیاتی از مرزهای کشور تا هر عمق قابل دستیابی برای اتخاذ سریعتر و بهتر تصمیمات خواهد داشت. به علاوه در صورت نیاز در همین عملیاتهای شناسایی طولانی مدت و تمرکز روی هدف، میتوان با اتکا به قابلیت رزمی شاهد129 بلافاصله اقدام به درگیری با هدف در هر زمان نمود که خود به معنی امکان تبدیل شاهد129 به ابزار واکنش سریع علیه تحرکات دشمن است.
قفل تصویری پهپاد شاهد129 روی هدف متحرک در زمانی در حدود 1 ثانیه
همچنین شاهد129 برای نظارت بر مناطق بزرگ کویری –که استتار فعلی روی بال و بدنه آن نیز متناسب با همین نواحی است- و مرزهای طولانی شرقی کشور، آبهای سرزمینی گسترده و حتی دریاهای دوردست و پوششدهی کاملتر از گذشته به مأموریتهای دریایی چه از بعد نظارتی با کاهش تعداد هواپیمای مورد نیاز و چه رزمی کمک شایانی خواهد کرد. با توجه به قابلیتهای بسیار بالای این پهپاد در همین نمونههای اول، پایه بسیار خوبی برای توسعه طرحهای آتی خواهد بود.
منبع: مشرق نیوز